Yasmiq boshqa ekinlarga nisbatan mineral va organik o ‘g ‘itlarga
talabchandir. Yasmiq ildizlaridagi tuganak
bakteriya orqali havoda sof
azotni o ‘zlashtiradi. Yasmiq ekishdan oldin urugiari nitraginlanishi lozim,
aks holda ildizlarida tuganaklar hosil bo‘lmaydi. Agar tuproqda yasmiqning
tuganak bakteriyalari b o is a , unib chiqqanidan 15-20 kun o ‘tgach,
tuganaklar hosil boiadi. Ammo bu vaqtda o ‘sish sekinlashadi, ya’ni o‘zini
azot bilan ta ’minlay olmaydi. 0 ‘tkazilgan tajribalardan m a’lumki,
yasm iqning tu p ro q d a m uqim tu g an ak lari b o iis h ig a q aram asdan,
nitraginlanib ekilganda hosildorlik yuqori boiadi. Chunki bakteriyalar
noqulay sharoitlar ta ’sirida kamayib ketishi yoki kam boiishi mumkin.
Nitraginlangandan so‘ng bakteriyalar faollashib, o‘simlik o‘zini batamom
azot bilan ta ’minlaydi. Barcha dukkakli o ‘simliklar kabi yasmiq fosforli
o ‘g‘itlarga talabchan b o ia d i.. A kadem ik I.V.
Y akushkinning izoh
berishicha, yasmiq yerga chuqur kirgan ildiz sistemasi orqali tuproqdan
k o ‘plab fosforni o ‘zlashtirib oladi. Tajribalarga k o ‘ra, fosforli o ‘g‘it
berilgandan keyin hosildorlik 16-19 foizga oshadi. Agar yasmiq takroriy
yoki ang‘izga ekilgan boisa, azotli o‘g‘it berilmaydi.
E rta bah o rda ekilgan b o is a , gektariga 60 kg R 20 3, 30 kg K 20
miqdorda o ‘g‘it berish lozim. Ekilgandan keyin ikkinchi kultivatsiya bilan
15 kg azotli, 30 kg fosforli o ‘g‘itlar beriladi.
Nitraginlangan boisa, azot miqdori ikki baravar oshiriladi.
U ru g 1
ekilganda saralangan, begona o ‘tlar va boshqa q o ‘shim-
chalardan tozalangan boiishi lozim. Urug‘ning unuvchanligi urug‘ uchun
ekilganda 1-sinf u ru g ia r, yem-xashak uchun ekilganda esa 2-3-sinf
uru g iar ekiladi.
Yasmiq imkoni boricha erta bahorda ekilishi lozim. Tajribalarga ko‘ra,
faqat erta bahorda ekilgan yasmiqlargina yuqori hosil beradi. Bahorda
ekilgan yasmiq o ‘simligining tupi baquvvat, u ru g ia ri yirik b o ia d i.
Yasmiqning ekish muddatini to ‘g‘ri belgilash muhim ahamiyatga ega.
Bahorda 10 kun keyin ekilganda ham hosildorlik 4-5 sentnerga kamayadi.
Respublikamizning janubiy mintaqalarida yasmiqni kech kuzda ham
ekish mumkin. Chunki yasmiq sovuqqa chidamli,
kech kuzda ekilganda
iyun oyida yigishtirib olinadi. Yasmiq ekishning eng yaxshi usuli keng
qatorlab ekishdir. Tajribalar yasmiqning qator orasi 33-45 sm kenglikda
ekish yaxshi natija berishini tasdiqlaydi. Qator oralari 60 sm boiganda
o ‘simlik uchun zarur b o ig a n namlik, oziqa moddalarning fotosintez
jarayoni me’yoriy sharoitda boradi. Qator oralari 2-3
marta kultivatsiya
qilinadi, natijada begona o‘tlar kamayadi, qator oralari zarur b o ‘lgan
mineral moddalar bilan qo'shimcha oziqlantiriladi.
Yasmiqning ekish me’yori urug‘ning yirikligi, tuproq iqlim sharoitiga
bog‘liq. Yirik urug‘li turlarining gektariga 100-140 kg, mayda urug‘liga
esa 70-100 kg sarflab ekiladi. Namlik yuqori, unumdorligi past tuproqda
ekish me’yori 15-20 foizga oshirilsa, qurg‘oqchil tumanlarida unumdorligi
yuqori tuproqlarda ekish me’yori 15 foizga kamaytiriladi. Ekish chuqurligi
tuproqdagi nam miqdori, havo haroratiga qarab 4-5 sm bo‘ladi.
Yengil
qumoq va quruq tuproqlarda urug‘lar 6-7 sm chuqurlikka tashlanadi.
Yasmiq urug‘i sabzavot va makkajo‘xori urugiari ekadigan seyalkalarda
ekiladi. Yasmiq ekilgandan keyin qatqaloq hosil boisa, tishli boronalar bilan
qatqaloq yumshatiladi. Nishlagan boisa, o ‘simlik unib chiqquncha dalaga
hech qanday agregat kiritilmaydi. Yasmiqning bo‘yi 5-6 sm boigandan keyin
yuza borona qilinadi. Aks holda unib chiqqan maysalar yulinib ketadi. Begona
o‘tlar dalada juda ko‘p bo‘lsa, o‘simlikning bo‘yi 8-10 sm boigandan keyin
kultivatsiya qilinadi. Qator oralarini yumshatib, begona o‘tlami yo‘q qilish
tuproqdagi havo rejimini yaxshilab, tuganak bakteriyalarining yashashi uchun
ham qulay sharoit vujudga keltiradi. Yasmiq qatorlari bir-biriga qo‘shilgandan
keyin qator oralariga ishlov berish to‘xtatiladi.
Yasmiqning rivojlanish jarayonida 3-4 m arta sug'oriladi. Sug‘orish
me’yori gektariga 300-400 m 3 bo iib ,
agar suv chuqur b o isa, sug‘orish
m e’yori oshiriladi.
Pishib yetilgan dukkaklar tezda yiglshtirib olinmasa, hosilning ko‘pi
to ‘kilib ketadi, rangi o ‘zgarib xunuklashadi. A garda u r u g ia r erta
yiglshtirib olinsa, chala pishgan, ljujmaygan sifatsiz u ru g iar olinadi.
Yasmiqning yashil rangli u ru g ia ri yuqori baholanadi. Poyaning
pastdagi barglari sarg‘ayib to ‘kilib, dukkaklari qota boshlagandan keyin
yasmiq o ‘simligi yiglshtirib olinadi. SK-5 NIVA va Keys kombaynlarida
to ‘g‘ridan-to‘g‘ri bajariladi. Yasmiq yigishtirishni kechiktirmay,
qisqa
m uddatda o ‘tkazish lozim. K om bayn barabanlari, don kiruvchi va
chiquvchi zazorlari moslashtirilishi shart. 0 ‘roqlar eng pastki o lis h
nuqtasigacha tushiriladi.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: 
