Bog'liq Donchilik. Yakubjanov O, Tursunov S, Muqimov J
Kemnits usuli. Bu usulning m ohiyati shundan iboratki, a w a l arp a
doni p o ‘stining tagidagi havo chiqarib yuboriladi, shundagina suv p o ‘st
bilan don orasiga oson kiradigan b o ‘ladi. Shundan keyin donning p o ‘sti
undan oson va tez (bir necha daqiqada) ajraladi.
Bu m aq sad uchun K em nits birm u n cha oddiy asbob yasagan. Bu
a sb o b q isq ich q o ‘y ilg a n q a lin d ev o rli rez in a n a y b ila n b ir-b irig a
tu ta sh tirilg a n shisha nay ch alar shisha idish va k o lban ing tu bigacha
tushib turadi. Shisha idish bilan kolbaning o g‘zi kauchuk tiqin bilan
b erk itilg an , shu tiq in la rd a n shisha idishga p ro b irk a li o ltita naycha
o ‘tqazilgan. K olbaga esa uchi kauchukli naycha kiritilib, unga qisqich
q o ‘yilgan. K olbaga ozgina suv solinadi, so ‘ngra k olba bilan shisha idish
o ‘rtasidagi nayga q o ‘yilgan qisqich berkitilib, kolbaning ikkinchi nayi
uchidagi qisqich ochiladi. K olbaning suvi bir necha daqiqa qaynatiladi.
B unda suv b u g ia r i kolb ad an havoni siqib chiqaradi. Shundan keyin
kolbaning chiqish teshigi qisqich bilan bekiladi va gorelkani olib q o ‘yib,
kolba sovitiladi. Bu holda sovigan kolba havo nasosi tarzida ishlaydi.
X uddi shu v aq td a shisha idish suv bilan t o ‘ldiriladi. P ro b irk a la rg a
te k s h irila y o tg a n a rp a n a m u n a s id a n 50 ta d a n d o n so lin ib , u s tig a
t o ‘lg ‘azib suv quyiladi. P ro b irk a la r shisha idish o g ‘ziga o ‘rn atiladi.
K olba yetarlicha sovigandan keyin tutashtiruvchi nay qisqichi ochiladi,
shunda shisha idishdan nay b o ‘ylab kolbaga suv oqib tushadi. Shisha
id ish d a havo siy ra k la n a d i. P ro b irk a la rd a g i h avo ham siy rak lash ib
qoladi. Shunda arp anin g p o ‘sti tagidagi havo p u fakchalari shaklida
chiqib, u larn in g o ‘rn iga p o ‘st tag ig a suv k ira boshlaydi. Q isqichni
ochgan v aq td an boshlab, bu tun jara y o n 10 daqiqa davom etadi. O ltita
p ro b ir k a b ila n o ‘tk a z ila d ig a n b u tu n ta h lil 20 d a q iq a v a q t o ladi.
A s b o b n i is h la tib b o ‘lg a n d a n k e y in p r o b ir k a la r d a g i suv t o ‘k ib
tashlanadi. D onning p o ‘sti archilib, 100°C h a ro ra td a doimiy og‘irlikka
quritiladi, tarozida tortilad i va og ‘irligi p o ‘stli don og‘irligiga nisbatan
necha foizni tashkil qilishi aniqlanadi.