T o sh k en t v ilo y atid a e rta va o ‘rta p ish a r loviya n avlari yaxshi
rivojlanishi uchun o ‘suv davrida uch marta, kechpishar navlari esa 4-5
m arta sug‘oriladi. Loviyaning o ‘rtacha hosildorligi gektariga 28-30 s.
Loviya yoruqqa talabchan qisqa kun o ‘simligi hisoblanadi. Soya
joylarda ham yaxshi o ‘sadi. Ekish muddati kechiksa, o ‘simlikning o ‘suv
davri qisqarib boradi.
Loviya boshqa dukkakli o ‘simliklarga
qaraganda tuproqqa unchalik
talabchan emas. Turli xil qora, qumoq, soz, bo‘z va boshqa xil tuproqlarda
yaxshi o ‘sadi.
Yetishtirish usullari.
Loviya dukkaklilar oilasiga mansub bo‘lganligi
uchun k o ‘p o ‘simliklarga yaxshi o ‘tmishdosh hisoblanadi. Loviyaning
o ‘zi uchun qator oralari ishlanadigan o ‘simliklar yaxshi o ‘tmishdosh
hisoblanadi. M asalan, paxta, kartoshka, kungaboqar keyin ekilganda
dalalar begona o ‘tlardan toza bo‘ladi va o ‘simlikning o‘sib rivojlanishi
uchun qulay sharoit vujudga keladi.
Loviya, sabzavot va poliz ekinlaridan keyin ekilganda nematoda bilan
kasallanishi kuzatiladi.
Loviya o‘z ildizlaridagi tuganak bakteriyalar orqali tuproqni m a’lum
miqdorda
sof azotga, bundan tashqari ildiz va poya qoldiqlari tuproqni
organik moddalarga boyitadi.
Markaziy Osiyo sharoitida loviyani asosan takroriy ekin sifatida yoki
angizga ekish maqsadga muvofiqdir. Kuzgi yoki bahorgi don ekinlaridan
keyin ekilganda yerni yaxshilab tayyorlash lozim. Buning uchun yer
namlanib sug‘oriladi va nam qochmasdan darhol chizellanadi. Tuproqqa
solingan mineral o ‘g‘itning 90-95 % ini qisqa davrda o ‘zlashtirib oladi.
Barcha dukkaklilar kabi loviya unumdor qora tuproqlarda yaxshi o ‘sadi.
Loviya ekiladigan yerlarga gektariga 15-20 tonna go‘ng solinishi lozim.
Loviya m ineral o ‘g ‘itlardan fosforli o ‘g ‘itlarga talabchan,
azotli
o‘g‘itlaming m a’lum bir qismini o ‘zi to ‘playdi. Bizning mamlakatimizdagi
tuproqlarda kaliy miqdori nisbatan yuqori. Fosforga b o igan talabni esa
faqat tuproqqa solingan o ‘g‘it orqali qondirish mumkin. Fosforli o‘g‘itlami
gektariga 45-60 kg (sof holda), kaliyli o‘g‘itlami 30-45 kg, azotli o‘g‘itlami
15-25 kg miqdorda solish mumkin. Loviya ildizlarida tuganak bakteriyalar
hosil qilishga qaramasdan, ekishdan oldin urug‘lar nitragin bilan aralashtirib
ekiladi, bu vaqtda olinadigan hosil 20-25 % ortiqcha boiadi.
Loviyaning yana bir xususiyati kulga talabchan b o ia d i. Agar
ekiladigan maydonlarga gektariga 4-6 s kul solinsa, hosildorlik sezilarli
darajada oshadi. Loviya ekiladigan tuproqlar sifatli ishlanishi lozim. Agar
loviya erta bahorda ekiladigan b o isa, kuzgi
shudgorni imkon boricha
barvaqt o ‘tkazish va fosforli ham da organik o ‘g‘itlar bilan o ‘g‘itlash
lozim.
Ekishdan oldin yerni boronalash, mola bosish va kultivatsiya qilish
kerak. Takroriy ekin sifatida ekilganda chizellab, begona o ‘tlar ko‘paygan
b o isa, kultivatsiya qilinadi.
Loviya bizning sharoitim izda faqat sug‘oriladigan m aydonlarda
o ‘stiriladi, o ‘sib rivojlanishi va hosil berishi uchun o ‘suv davrida 3000
m 3 suv talab qiladi. Takroriy ekilganda ekishdan oldin sug‘orib ekiladi.
Shunda nihollar to iiq unib chiqadi. Ikkinchi sug‘orish g ‘unchalash
davrida, uchinchisi gullashda o ‘tkaziladi. Loviya har 15-20 kunda
sug‘oriladi. Bahorda ekilgan loviya maydonlari to ‘rt marta, angizga yoki
takroriy ekilgan paytda uch marta sug‘oriladi.
Loviya u ru g ia ri ekishdan oldin sara xillarga singani,
bujmaygan
puchlari boshqa turlarga ajratiladi.
Ekiladigan loviya uru g iari sogiom , begona o ‘t urugiaridan toza va
unuvchanligi yuqori boiishi lozim. Ekishdan oldin uru g iam i (1 s urug‘
uchun 150-200 g hisobida) TMTD preparat bilan dorilash lozim.
U ru g ia r qishi bilan nam tortgan b o isa, ekishdan oldin qizdirilishi
kerak.
Jan u b iy tu m a n la rd a ap rel oyining ikkinchi yarm i,
shim oliy
tum anlarda esa may oyining boshlarida ekish mumkin. Loviya keng
qatorlab ekiladi. Q ator oralari 60-70 sm kenglikda b o ia d i. Loviya
uru g iari SPCH-6 rusumli seyalkalarda ekiladi. Ekish me’yori urug‘ning
hajmi, navi va ekish usuliga qarab o ‘zgarib turadi. Ekish me’yori gektariga
40-50 kg. Bir metr uzunlikka 6-8 dona urug‘ tushishi lozim. Loviya urug‘
palla barglarini yer betiga k o ‘tarib chiqqanligi uchun yuzaroq ekilishi
kerak. Agar tuproq g‘ovak, qumoq boisa, u ru g iar 6-8 sm chuqurlikka
ekiladi.
Loviya m aysalari unib ch iq q an id an
keyin yuqori agrotexnika
qoidalariga asosan parvarish qilinishi kerak. Hamma u ru g iar to iiq unib
chiqqach, qator hosil boiganidan keyin birinchi kultivatsiya o‘tkaziladi.
Kultivatsiya chuqurligi 5-7 sm b oiish i lozim. 0 ‘suv davrida 3 marta
kultivatsiya o ‘tkaziladi. Kultivatsiya o ralig i 12-15 kun boiishi kerak,
har galgi sug‘orishdan so‘ng 30-35 kg fosforli va 20-22 kg kaliyli o ‘g‘itlar
beriladi. Nihollar bir-biriga tutashib ketganda kultivatsiya qilinmaydi.
Loviya pastki barglari sarg‘aya boshlab, dukkaklari 60 % yetilganda
yig‘ishtirishga kirishiladi. Loviya u ru g ia ri bir tekisda pishib yetiladi.
Shuning uchun poyaning yuqori qismidagi urugiarning pishib yetilishi
kutilmaydi. Aks holda pastki dukkaklar chatnab yorilib ketadi. Loviya
duk k ak lari to 'k ilib nobud b o im a slig i uchun u r u g ia r toza pishib
yetilm asd an oldin SK-4 k o m b a y n lari b ilan y ig ‘ish tirib olinadi.
D ukkaklarning chatnab, u ru g iarn in g to ‘kilishini
kam aytirish uchun
aw al JBA-3,5 rusumli o ‘ruv mashinalarida yanchiladi. Kombaynni ishga
tushirgach, barabanlarning aylanishi daqiqasiga 400 martaga tushirilishi
kerak. Aks holda u ru g ia rn i m aydalab, sindirib yuboradi. 0 ‘ruvchi
o ‘ro q la r eng p astk i n u q ta sig a tu sh irila d i. L oviya u r u g ia r in i
yig‘ishtiradigan maxsus tajribaga ega boiishi shart.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: 
