O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V



Download 13,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet209/243
Sana07.07.2021
Hajmi13,57 Mb.
#112049
1   ...   205   206   207   208   209   210   211   212   ...   243
Bog'liq
Normal fiziologiya (O.Alyaviya va b.) (1)

Sensor tizimlarning o 'zaro aloqasi.
  Sensor tizimlaming o ‘zaro aloqasi spinal, 
retikulyar,  talam ik   va  p o 'stlo q   darajasida  yuzaga  chiqadi.  Ayniqsa  signallar 
integratsiyasi  retikulyar  formatsiyada  ro ‘y  beradi.  Bosh  miya  po'stlogMda  oliy
330
www.ziyouz.com kutubxonasi


tartibli  signallar  mtegratsiyasi  am alga  oshiriladi.  Po‘stloq  neyronlarini  ko'plab
nospetsifik  va  sensor tizimlar  bilan  b o ‘!gan  aloqasi  har  xil  kombinatsiyalangan
signallargajavob bera olish imkonini tu g ‘diradi. Ayniqsa bu xususiyat miya katta
yarim sharlari assotsiativ bo‘Iimidagi nerv hujayralarida yaqqol nam oyon bo‘ ladi.
Ularyuqon plastiklik xossasiga ega bo‘lib, bu narsa doimoyangi obrazlam i tanishida 
yordam beradi.
Bosh miya p o ‘stlog‘idagi sensoraro (kross-modal) o ‘zaro aloqa «dunyo karta»- 
sining shakllanishida muhim ahamiyat kasb etadi.
S e n s o r   tiz im n in g   x u su siy   fiz io lo g iy a s i
Ko ruv tizimi (analizaiori).
  K o‘ruv sensor tizimi boshqa analizatorlar orasida 
muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Chunki  bu  tizim  miyaga  tashqi  m uhitdan  tushgan 
axborotlam ing 90% ini yetkazadi. 
Ko ‘rish -
 ko ‘p bo‘g ‘inli jarayon b o ‘lib, ko  ruv 
obrazining  shakllam shi  va  aks  ettirilgan  nurlam i  to‘r  pardaga  aniq  proyek- 
siyalashdan  boshlanadi  va  analizatom ing  po‘st!oq  markazida  ko‘ruv  doirasida 
qandayjism  borligi to ‘g ‘rjsida xulosa chiqarish bilan tugaydi.
K o'zningoptik tizimi tuzMshi va frnksiyasi.
  K o'z olmasi sharsim on  shaklga 
ega bo  hb, chap va o ‘ng, past va tepada harakat qiluvchi jism lam i k o ’rish uchun 
ko  zm  turli tomonlarga harakatlanishini  ta ’minlaydi.  Ko‘zga kiradigan yorug'lik 
nurlan  to 'r   pardaga  tushishdan  oldin  nur  sindiruvchi  bir  necha  yuzalar  -  shox 
parda,  gavhar  va  shishasimon  tan an in g   oldingi  va  orqa  yuzalarid an   o   tadi. 
Nurlarning bosib o ‘tgan yo‘Ii shox parda, gavhar va shishasimon tana yuzasining 
nur sindinsh ko'rsatkichlariga va egrilik radiusiga bog'liq. K o‘z optik tizimining 
nur sindiruvchi  kuchi  dioptriyalar bilan  ifodalanadi.  (D) Bir dioptriya (D)-fokus 
masofasi  100 sm bo‘Igan linzaning nur sindiruvchi kuchidir. Nur sindiruvchi kuch 
oshganda  fokus masofasi  kamayadi.  Fokus  masofasi  50 sm  bo‘lganda  linzaning 
nur sindiruvchi kuchi 2 D ga, fokus m asofasi 25 sm bolganda nur sindiruvchi kuch 
4  D ga teng va hokazo.
Ko  zning optik tizimida shox parda, gavhar va shishasimon tananing oldingi va 
orqa yuzasi har qaysi numi turlicha sindiradi. Agar bu nur sinishlarining barchasi 
e  tiborga ohnsa, ko‘zning optik tizimini talqin qilish ju d a m urakkablashib ketadi. 
Shum e  tiborga ohb masalani soddalashrirish uchun nurlar ko‘zning optik tizimidan 
o'tish jarayomda birmarta sinadi, deb farazqilinadi. Ko'zning optik tizimi narsalaming 
kichraygan va teskan aniq tasvirini to ‘r pardada hosil qiladi. Uzoqdagi narsalarga 
qaralganda ko‘zoptik tizimining nur sindinsh kuchi 59 dioptriya atroflda, yaqindagi 
narsalarga qaralganda 70,5 dioptriyaga teng bo‘ ladi. Buning sababi shuki, uzoqdagi 
narsa ardan  kelayotgan  nurlar  k o ‘zga  parallel  tushadi  va  ulam i  to ‘r  pardaga 
fokuslash uchun kuchli sindirish zaruriyati bo‘Imaydi. Yaqin m asofadagijism dan 
ko  zga tarqoq nurlar tushadi.  Ulami to ‘r pardaga fokuslash uchun kuchli sindirish 
kerak. Bu narsaga gavhaming qabariqligini oshirish y o ‘li bilan erishiladi.
331
www.ziyouz.com kutubxonasi


Akkomodatsiya.
  Narsani  ravshan  k o 'rish   uchun  uning  har  b ir  nuqtasidan 
keluvchi nurlar to ‘r pardada bir nuqtaga yigilishi, ya’ni fokuslanishi kerak. Uzoqqa 
qaralsa, yaqindagi narsalar ravshan ko‘rinmay, chaplashib ketadi. Buning sababi 
shundaki  yaqin  nuqtalardan  keluvchi  nurlar to‘r parda orqasida to‘planadi,  to‘r 
pardada esa yorug'likni sochish doiralari hosil boMadi. Ko‘zdan turlicha masofadagj 
narsalam i bir vaqtda bir xil ravshan ko‘rish mumkin emas. To‘r pardadan yetarlicha 
uzoqdagi  kitobni  doka to ‘r orqali  o ‘qishga  ishonish  qiyin  emas.  T o‘r  pardadan 
turlicha m asofada joylashgan  narsalam i  ravshan ko‘rishga ko‘zning moslashuvi 

Download 13,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   205   206   207   208   209   210   211   212   ...   243




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish