O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Umumiy o x ir g iy o
7. O rg a n iz m n in g turli j a v o b reaksiyalarini kelib 
chiqishida orqa m iya ning bir guruh moto neyronlari ishtirok etadi. Bu 
holatni Ch.Sherrin gton harakat reaksiyalarining « u m u m iy oxirgi y o ‘li» 
deb atadi. O rqa m iyaning bir guruh motoneyronlari turli xil reflekslami 
a m a lg a o s h is h id a q a tn a s h a d i. Masalan, yurish, m aflum bir tana holatini 
u sh la b turish, h im o y a la n is h re a k siy a la ri bir g u ru h m o to n e y r o n la r
ishtirokida yuza ga keladi. B ularning barchasi bir guruh m oto neyronlar 
bir nechta refleks yoyi tarkibiga kirishini k o ‘rsatyapti. C h.Sherrington 
u m u m iy oxirgi y o ‘l tarzini o ddiy v oro n k ag a o ‘xshatg an. Voronkaning 
keng qism idan axborot kirib tor q ism id an chiqib ketadi.
M arkaziy nerv tiz im ida sezuvchi neyronlarning h arakatlantiruvchi 
n ey ro n d a n 5 m a rta k o 'p lig i u m u m i y oxirgi y o ‘l ta rz in in g m o rfo lo g ik
asosi h iso b lan a d i. Nerv, m a r k a z bilan b o g ‘liq a ‘z o n i n g eh tiy o jid a n
kelib chiqib m arka z o 'z i n i n g funksiy asin i o 'z g a rtiris h i m um kin. Nerv 
m a rk a z in in g bu xusu siy atin i A .B e ts « p la stiklik» d e b atadi. A g a r itni 
o p e r a ts iy a qilib d ia f r a g m a g a v a o y o g ' i g a b o rg a n n e rv la ri k esilib 
a l m a s h tir ib tikilsa, y a ‘ni d ia f r a g m a n e rv in in g m a rk a z iy q ism i oyoq 
n e rv in in g p eriferik q i s m i g a v a oyoq nervini d ia fr a g m a n e rv in in g
p e rife rik q is m ig a ulansa, m a ’lum v a q t o 't g a n d a n k e y in d ia fr a g m a va 
oyoqning harakati to 'la tiklanadi. Demak, diafragm a va oyoq harakatini 
bo sh q a ru v c h i n e rv la rn in g m a rk a zla ri o ‘z f u n k siy a la r in i ula r bilan 
bogMiq a ’z o l a r e h ti y o jig a sozladilar.
86

---

/ / /