O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V


Yurak ichi vayurakdan tashqari boshqaruv m exanizm larning о 'zaro



Download 8,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet246/434
Sana16.03.2022
Hajmi8,79 Mb.
#496953
1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   434
Bog'liq
Normal fiziologiya (Alaviya O.T.) - 2006 y.

Yurak ichi vayurakdan tashqari boshqaruv m exanizm larning о 'zaro
m u n o sa b a tla ri.
A d a s h g a n v a s im p a tik n e rv la r m a rk a z la ri y u ra k
faoliyatining boshqaruvi, ikkinchi iyerarxik p o g 'o n a hisoblanadi. Bosh 
m iyaning yuqori qism laridan kelayotgan reflektor va pastga tushuvchi 
ta ’sirlarini um ulashtirib, y urak faoliyatini, qisqarishlari va ritm lar sonini 
boshqaruvi signallam i hosil qiladi. Undan ham yuqorigi iyerarxik m arkaz 
gipotalam ik soha hisoblanadi. G ipotalam usni turli sohalari elektrik ta ’sir 
etilganda, yurak q on-tom ir sistem asida o 'z g a rish la r kelib chiqadi. Lokal 
ta ’sirlanganda alohida o 'z g a ris h la r kelib chiqadi: yurak ritm i o 'zg a ra d i
280


yoki chap yurak q isqarishlari kuchi yoki chap q o rin ch a b o ’shashish 
d ara jasi va h.k. S h u n g a a so sla n ib g ip o ta la m u sd a y u ra k n in g ayrim
funksiyalarini boshchqaruvi tuzilm alar bor deb atash m um kin. Tabiiy 
holda bu m arkazlar alohida faoliyat k o ’rsatm aydi. G ipotalam us integrativ 
m arkaz b o iib , yurak faoliyatining h ar qanday k o 'rsa tk ic h in i, tashqi va 
ichki m uhit o ‘zgarishlariga, organizm ehtiyoji va xulq-atvor reaksiyalariga 
qarab o ‘zgartiradi. 
G ip o ta la m u s y u q o rid a n k ela y o tg a n sig n a lla rn i 
birlashtirib yurak qon-tom ir sistemasi faoliyatini o ‘zgartiradi. Limbik tizim 
yoki yangi po ‘stloq ta ’sirlanganda harakat reaksiyalardan tashqari yurak 
q o n -to m ir tiz im id a ham o ‘zg a rish k u za tilad i; a rte rial b osim , y u rak
qisqarishlari soni v a b.k.
Bosh m iya ya rim sh arlari p o 'slo g 'in in g yu ra k fa o liy a tig a t a ’siri.
B osh m iya yarim sharlari p o ‘s lo g ‘i o rganizm fao liy atin i bosh q aru v i 
eng o liy m a rk a z hiso b lan ad i. P o ’stlo q n in g har q anday q ism ini elek to r 
toki bilan t a ’sirlash , yurak q o n -to m ir sistem asid a o ’z g a rish la rg a olib 
keladi. A yniqsa p o ’stloqni: m otor v a p rem otor sohalari, b e lb o g ’ pushta, 
pesh o n a b o ’lag in in g orbital sohasi, tepa b o ’la gining oldir. -i sohalari 
ta ’sirlanganda yurak qon-tom ir sohasidagi o ’zgarishlar yac 
lam oyon 
b o ’ladi.
O rganizm nisbatan tinch funksional holatda b o ’lganda p o ’sloq va 
gipotalam us y urak foaliyatini torm ozlab yoki kuchaytirib turadi.
P o’stloq inson psixik faoliyatini boshqaradi. Inson psixik faoliyatining 
o ’zgarishi - o g ’riq, q o ’rqinch, xursandchilik, bezovtalanish va h.k. da 
yurak faoliyati o ’zgaradi. M asalan, sportm enlarda stressdan avvalgi 
holatida yurak urishlari o ’zgaradi. Bu holat o ’z n avbatida gipotalam o- 
gip o fiz artiz im n in g faollashishi, buyrak usti bezi faoliyati kuchayishi va 
qonga adrenalin chiqishini kuchaytiradi. Y u rak q o n - to m ir tiz im ig a
bosh m iya yarim sharlari p o ’stlo g ’i ta ’sirini shartli refleks hosil qilish 
y o ’li bilan ham kuzatish mumkin.

Download 8,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   434




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish