O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

H im oyalovchi vazifasiga
eritrotsitlam ing xususiy va um um iy im m un 
reaksiyada ishtiroki, q o n-tom ir trom botsitar gem ostazda, qon ivishida 
v a fibrinolizda qatnashishi kiradi.
242

---

Boshqaruv vazifasi -
eritrotsitlar tarkibida gem oglobin borligi tufayli 
qonning PH, plazm a tarkibidagi ion va suv doim iyligini saqlashda ishtirok 
etadi. K apilly am in g arterial qism ida eritrotsitlar tarkibidagi suv va 0 2 
to'qim aga beriladi va uning hajmi kichrayadi, kapillyam ing venoz qism ida 
esa to 'q im a d a n suv, C O , va m odda alm ashinuv m ahsulotlarini biriktirib 
oladi v a eritrotsitlar hajm i ortadi.
E ritrotsitlar glyukoza va qon ivishiga qarshi b o ' Igan m odda geparinni 
ham tashib yuradi. A gar bu m oddalarning qondagi m iqdori k o 'p ay ib
ketsa, ular eritrotsitlar ichiga kirib oladi, kam ayib ketganda yana plazm aga 
qaytib chiqadi.
E ritro tsitlar ta rk ib id a eritropoezni b o sh q arish d a ishtirok etadigan 
eritropoetik om il saqlanadi. E ritrotsitlar p archalanganda bu om il suyak 
k o'm igiga tushadi va eritrotsitlar hosil b o' lishini kuchaytiradi. Eritrotsitlar 
p a rc h a la n g a n d a ajra b c h iq q an g em o g lo b in d a n o 't ta rk ib iy q ism ig a 
kiruvchi bilirubin hosil bo'lad i.
E ritro n . E r itr o p o e z n in g b o s h q a r ilis h i.
I n g liz te ra p e v ti K asl 
x arakatdagi, depodagi va suyak k o 'm ig id a g i qonlar m iqdorini ifodalash 
uchun «Eritron» tushunchasini fanga kiritgan. Eritron yopiq tizim b o 'lib , 
unda y em irilgan va yangi hosil b o 'lg a n eritro tsitlar m iqdori tengdir.
Eritron yopiq tizim b o 'lib , unda yem irilgan va yangi hosil b o 'lg an
eritrotsitlar m iqdori tengdir.
Eritron chizmasi
i
Eritroblast
yetilish
Aminokislotalar
Temir
5 6 - r a s m . 
Eritron chizmasi.
243

---

Eritrotsitlar suyak k o 'm ig in in g yopiq kapillyarlarida yetiladi va ular 
retikulotsit davriga yetgandan so 'n g kapillyarlar devorini cho'zadi, natijada 
tom ir ochiladi varetikulotsitlar qon bilanyuvib ketiladi. Qondaretikulotsitiar 
35-45 soatdan so 'n g eritrotsitgaaylanadi. Q ondagi retikulotsitlar miqdori 
m e’yorda 1-2% ni tashkil qiladi. Eritrotsitlar 80-120 kun yashaydi.
E ritr o p o e z m e ’y o r d a b o 'l i s h u c h u n
te m ir
z a ru r. E r itr o ts itla r
parchalanganda hosil b o 'lg a n , depodan va ovqatlar tarkibidan tushgan 
tem ir suyak k o 'm ig ig a tushadi. K atta yoshdagi o dam larda eritropoez 
m e ’yorda ketishi uchun sutkalik ovqat ratsionida 12-15 m g tem ir b o'lishi 
zarur.
I c h a k n in g s h il liq q a v a tid a te m ir n in g e n t e r o t s i t g a o 't i s h i n i
o so n la s h tiru v c h i r e s e p to r m a v ju d . Ich a k sh illiq q a v a tid a te m irn i 
tashuvchi oqsil m avjud. U tem irni transferrin reseptori b o rto 'q im a la rg a
olib boradi. T o 'q im ad a