O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Qonning sh aklli elem entlari.
Q onning barcha shaklli elem entlari -
e ritro tsitla r, le y k o tsitla r va tro m b o tsitla r su y ak k o 'm ig id a um um iy 
p o lipotent yoki p ly u ripotent, stvol (o 'z a k ) hujayradan hosil b o 'lad i.
Suyak k o'm igida qon hosil qiluvchi hujayralar fibroblast va endotelial 
h u ja y ra lar bilan o 'ra lg a n holda g 'u j b o 'lib jo y la sh g a n . Y etilgan qon 
hujayralari fibroblast va endoteliylar orasidan y o 'l top ib sinuslarga, u 
yerdan esa ven o z qon-to m irlarg a tushadi.
Q on shaklli elem en tlarin in g barchasi um um iy bir hujayradan hosil 
b o 'lg a n lig ig a q aram asd an , h ar xil hususiy v azifalarni o 'ta y d i, lekin 
o 'tm is h d o s h i y a g o n a b o 'lg a n lig i sa b ab li, u la rn in g b arc h asi uchun 
um um iy b o 'lg a n vazifalarni ham bajaradi. Bu vazifalarga ham m alarining 
har xil m oddalam i tashishi, h im oya va boshqaruvchi vazifalarni bajarishi 
kiritiladi.
Eritrotsitlar.
E ritrotsitlar - qizil qon tanachalari, ikki tom oni botiq 
disk shaklida b o'lad i. S haklining shunday b o 'lish i eritrotsitlar yuzasining 
katta b o 'lish in i ta ’m inlaydi, natijada u h ar xil m oddalam i k o 'p m iqdorda 
tashiy oladi. B undan tashqari,, eritro tsitlam in g bunday shaklda b o 'lish i 
uning osm otik chidam liligini orttiradi, qon ivishida eritrotsitlarga fibrin 
ipchalari y opishib trom b hosil qilishi osonlashadi. E ritro tsitlar shakli 
m ayda k apillyarlardan o 'tis h g a im kon beradi, shuningdek, gem oglobin 
eritro tsitla m in g barcha q ism larida yuzaga yaqin ho ld a yotadi.
Eritrotsitning plazm atik pardasi N a \ K + ionlari, ayniqsa 0 2, C 0 2, C l2 
va H COj" lar u chun yuqori o 'tk az u v ch a n lik k a ega.
Eritrotsitlar o'lcham i o'zgaruvchan bo'lib, uning diametri 7,5-8,3 mkm, 
qalinligi - qabariq sohasida 2,1 m km , botiq jo y id a esa 1,1-1,2 m km , 
yuzasining kattaligi - 145 m km 2, hajmi 86 m km 3 ni tashkil qiladi.
E ritrotsitlam ing miqdori erkaklarda 4,5-5 10l2/j,y o k i 1 mkl qonda 4,5­
5 m illionni tashkil qiladi. A yollarda eritrotsitlar m iqdori 4,5 1012/, dan 
ortm aydi.
O g'irligi 60 kg ga teng b o'lgan odam eritrotsitlarining um um iy miqdori 
25 trillionga tengdir.
E r itr o ts itla r m iq d o r in in g k a m a y is h i