O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

M iyachaning elek tr faolligi.
M iy a c h a
y u z a s id a n
e l e k tr
potensiallari ajratib olinganda har xil: sekundiga 150-200 va 8-12 chastotali 
elektr tebranishlari qayd qilinadi. M iyacha to 'la ajratib q o 'y ilg a n d an
keyin ham tez-tez tebranishlar davom etadi; M iyachani katta yarim sharlar 
p o 's tlo g 'ig a b o g 'lay d ig an y o 'lla r qirqib q o 'y ilg a n d a sust tebranishlar 
y o 'q o lad i. Shu sababli m iyachada elektr tebran ish lam in g sust ritm lari 
katta yarim sharlar p o 'stlo g 'in in g ta ’sirida kelib chiqadi, deb hisoblashadi.
M uskullar, paylar va boylam lam ing proprioreseptorlari, shuningdek,, 
te r i, k o 'z v a q u lo q e k s te r o r e s e p to r la r i ta 's i r l a n g a n d a m iy a c h a
p o 'stlo g 'in in g turli qism larida yuzaga chiqqan potensiallar qayd qilinadi. 
B a 'z i ichki a 'z o la rn in g interoreseptorlari ta 'sirla n g a n d a ham m iyacha 
p o 's t l o g 'i d a y u z a g a c h iq q a n p o te n s ia lla r p a y d o b o 'lis h i y a q in d a
k o 'rsa tib berildi.
T a d q iq o tc h ila r te r in in g a y rim q is m la r ig a y o k i ayrim a ffe r e n t
o'tk azgich larga ta'sir etib va m iyacha p o 'stlo g 'id a yu zaga chiqarilgan
potensiallam i qayd qilib, m iyachaning birinchi galda elektr faolligi paydo
127

---

bo'ladigan qismlarini, y a ’ni ta ’sirlanuvchi reseporlardan im pulslar birinchi 
m arta keladigan qism larini aniqlashdi. M iyacha po ‘stlo g ‘ining yuzasida 
re se p to r a p p a ra tla r p ro y e k siy a sin in g ta q sim la n ish in i k o 'rs a ta d ig a n
topografik kartalar shu tariqa tuzildi, m iyacha p o ‘s tlo g ‘ining yuzasiga 
k o ‘ru v , e s h itu v , ta g til, m u s k u l - b o ‘g ‘ im v a v e s tib u ly a r a p p a r a t 
reseptorlaridan, shuningdek, interoreseptorlardan signallar kelib turadi.
E.Edrian va R.Snayder bilan A. Stouelning m a’lum otlariga qaraganda. 
tagtil, m u sk u l-b o ‘g ‘im , y o ru g ‘lik va tovush resep to r sistem alarining 
proyeksiyalari m iyacha yarim sharlari yuzasida quyidagicha taqsimlanadi: 
oldingi tom onda-keyingi oyoq lam in g , undan orqada tananing, uning 
orq asid a-o ld in g i o y o q larn in g , so 'n g ra -b o s h n in g v ak illik zonasi bor, 
m iyacha p o ‘s tlo g ‘idagi shu zo n a la m in g o rq asid a esh itu v zonasi, bu 
zonadan m edial tom onda esa k o 'ru v sohasi bor. S nayder bilan Stouel 
ta j r i b a l a r i d a m a y m u n o y o q la r i v a y u z in in g ta g til r e s e p to r la r i 
ta ’sirlanganda teri va m uskul sezuvchanligining y an a bir vakillik zonasi 
aniqlangan, u m iyachaning orqadagi b o 'la g id a joylashgan.