O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

19-rasm . 
Summatsiya:
A-fazodagi summatsiya,
B-ketma-ket summatsiya
20-rasm . 
Oklyuziya 
hodisalarini tushuntirib 
beradigan chizma 
(Ch.Sheringtondan). Doira 
ichida ko‘p sonli motor 
hujayralar tasvirlangan. Olti 
hujayra o'zidan boshlanuvchi 
aksonlari bilan ko‘rsatilgan.
72

---

orqa ildizini qirq ib m a rk a z iy qism i q o ' z g ' a t i l s a o ‘sha se gm entdagi 
oldingi ildiz ta x m in a n 1,5 m s latent v a q td a n k eyin j a v o b reaksiyasini 
q ay d etish m u m k in . Bu r ea ksiyasini m o n o sin a p sli j a v o b reaksiyasi 
deb ataladi. K e y in c h a l ik p o lisinapsli j a v o b re a k siy a la ri ham y u za g a 
keladi. Q o ‘z g ‘alishni refleks yoyida o ‘tish vaqtidan nerv tolalari orqali 
o ‘ tis h i u c h u n s a r f l a n g a n v a q t n i c h i q a r i b t a s h l a n s a , m a r k a z i y
se kinla nish v aq ti topiladi. Turli xil r eflekslarni y u z a g a kelish vaqti 
har-xil boT adi. M a sa la n , tiz za refleksini y u z a g a k e l is h ig a 20-24 ms 
vaqt ketadi. S h u n d a n 3 ms vaqt q o ‘z g ‘alishni m a rk a z d a n o ‘tishiga 
sarflanadi. S h u n d ay qilib nerv m arkazlarida q o ‘z g ‘alishni o ‘tkazuvchi 
k e t m a - k e t s i n a p s l a r n i n g s o n i q a n c h a k o ' p b o ‘ ls a , u l a r o r q a l i
q o ‘z g ‘alish n in g o ‘tis h ig a sh u n c h a k o ‘p v a q t sarfla nadi.
Q o ‘z g ‘a lis h la r n in g q o 's h ili s h i , y i g ' i l i s h i (s u m m a ts iy a s i).
Qo
‘z g ‘alishla m ing nerv m a rk a z id a y ig 'ilis h in i birinchi m arta 1863 yili 
rus olim i I.M .S e c h e n o v aniqlagan. Q o 'z g 'a l i s h l a r nerv m a rk a zla rid a 
y i g ‘ilishining ikki turi bor: vaqtli v a fazoviy. K o 'p c h i l i k holla rda 
refleksni y u z a g a k eltirish u c h u n bitta t a ’sir y etarli b o 'lm a y d i. O rq a 
miyali m a y m u n d a q a d a m la b yurish refleksini o r q a oy o q la rin i yakka 
k u ch s iz t a ’sirla sh y o ' l i b ila n y u z a g a ch iq a r ib b o 'l m a y d i . T a ’sirlash 
kuchini o 'z g a r t i r m a s d a n o ' s h a rese p to r m a y d o n i k e tm a -k e t ritm ik
q o ' z g ' a t i l s a , o r q a o y o q l a r i n i n a v b a t m a - n a v b a t b u k i b y o z i s h
reaksiyalarini k o 'ris h im iz m umkin. Bu