O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

G lyukoza reabsorbsiyasi.
O dam larda har daqiqada kanallchalarga 
990 m m ol g ly u k o z a o 'ta d i, u ndan 9 8 9 ,8 m m ol q ism i b u y ra k la rd a
reabsorbsiyalanib ketadi, y a ’ni siydikda deyarli glyukoza b o 'lm a y d i. 
G ly u k o z a re a b s o rb s iy a s i k o n s e n tra ts io n k a tta lik k a q a rsh i o 'ta d i. 
G lyukoza proksim al kanalcha b o 's h lig 'id a n hujayralarga o 'tish i m axsus 
tashuvchilar yordam ida am alga o shiriladi, tashuvchi bir vaqtning o 'z id a
N a+ni ham biriktirib oladi. Bu hosil b o 'lg an kom pleks hujayra ichiga o 'ta
olish xossasiga ega b o 'lib qoladi. H ujayra ichida bu kom pleks b o 'lin a d i,
386

---

n atijad a h ujayra ichida glyukozani m iqdori ortadi, s o ‘n g ra glyukoza 
xujayra aro b o ‘shliq q a o 'ta d i, undan esa qonga o 'tad i.
Q ondagi glyukozaning m iqdori 5 dan 10 mmol/1 dan ortib ketsa, u 
siydik bilan ajralib chiqa bashlaydi. B uning sababi shundaki proksim al 
k a n a l c h a l a r ly u m i n a l m e m b r a n a s id a g i t a s h u v c h i l a r m iq d o r i 
chegaralangan b o 'lad i. T ashuvchilam ing barchasi glyukoza bilan birikib 
olg an d an s o 'n g , q ay ta su rila olm ay q oladi. O rtiq ch a si siy d ik bilan 
chiqarib yuboriladi.
G lyukozaning m aksim al reabsarbsiya (Tm G) m iqdorini aniqlash uchun 
q o n g a g ly u k o z a y u b o rila d i v a u n in g q o n d a g i k o n s e n ta ra ts iy a s in i 
siydikdan paydo bo'ladigan darajasiga oshiriladi. G lyukozaning m aksimal 
tashilishi (T m G)ni aniqlash uchun filtratga o 'tg a n g lyukoza m iqdoridan 
( k o p to k c h a la rd a g i filtra t m iq d o ri C in b ila n p la z m a d a g i g ly u k o z a
k o n s e n tra ts iy a s i R G k o 'p a y tm a s i) siy d ik b ila n a jra la y o tg a n (U G- 
s iy d ik d a g i g ly u k o z a k o n s e n tr a ts i y a s i, V -a jr a lg a n s iy d ik h a jm i 
k o 'p ay tm asi) glyukoza ayirib yuboriladi: