O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

O 't h osil b o'lish i va ajralishi. O '
t jig a rd a hosil b o 'la d i va hazm 
ja ra y o n id a ishtirok etadi. O 'tn in g hazm dagi aham iyati quyidagilardan 
iborat: y o g 'larn i em ulsiyaga aylantiradi, natijada lipaza ta ’sir etadigan 
sath kattalashadi; lipidlar gidrolizidan hosil b o 'lg a n m oddalam i eritadi, 
u la rn in g s o 'r i l i s h i n i v a e n te r o ts itla r d a tr ig li ts e r id la r r e s in te z in i 
osonlashtiradi; m e ’da osti va ichak bezlari ferm entlarini, ayniqsa lipaza 
fao llig in i o rttirad i, sh u n in g d e k , o 't o q sil, k arb o n su v la r g id ro liz i va 
so'rilishlarini kuchaytiradi.
O 't q uyidagi boshqaruv v azifalarini ham o 'ta y d i: o 't hosil b o 'lish in i 
v a a jra lis h in i, in g ic h k a ic h a k n in g m o to r va s e k re to r fa o liy a tin i, 
e n te ro tsitla r p ro liferatsiy asi va k o 'c h ib tu sh ish in i k u ch ay tirad i. O 't 
kislotalilikni kam aytirish va pepsin faolligini y o 'q o tish orqali 12 barmoqli 
ichakka tushgan m e’da shira ta ’sirini to'xtatadi. O 't bakteriostatak ta ’sirga 
ega. Y o g'da eruvchi vitam inlar, xolisterin, am in o k islo tala r v a kalsiy 
tuzlarini ichakda so 'rilish id a o 'tn in g aham iyati katta.
Bir sutkada 1 ООО-1800 ml o 't hosil bo'ladi. 
О 't hosil bo ‘lishi
(
xolerez
)- 
u z lu k s iz k e ta d i, 
o ‘t a jr a lis h i
( x o le k in e z )- d a v r iy , o v q a t i s t e ’m ol 
qilgandagina sodir b o 'la d i. N ahor paytida o 't ichakka tushm aydi, o 't 
p u f a g id a y i g 'i l a d i v a u y e r d a d e p o s if a t id a s a q la n a d i, h a m d a
quyuklashadi, shuning uchun ham ikki xil o 't tafovut qilinadi-y/gar 
va
pu fak о 'tlari.
O 't bir vaqtning o 'z id a ham shira, ham ekskret m oddadir. O 'tn in g
tarkibida har xil endogen va ekzogen m oddalar ajraladi, biroz ferm entativ 
faollikka ega. Jigar o 'tin in g PH 7,3-8,0 ga teng, o 't pufagida saqlangan 
o 'tn in g PH 6,0-7,0 ga teng bunga sabab pufakda o 'tn in g tarkibidagi 
gidrokarbonatlar so 'rilish i va o 't kislotalari tuzlari hosil bo'lishidir. Jigar 
o 'ti suyuq, oltinga o 'x sh ash sariq ran g g a eg a, so lish tirm a o g 'irlig i 1,008­
1,015 ga teng, pufakda saqlangan o 't esa (suv va m ineral tuzlar so'rilishi 
hisobiga) quyuQ , rangi to 'k sariq,, solishtirma og'irligi 1,026-1,048 ga teng. 
o 't y o 'llarid a ishlab chiqarilgan m utsin hisobiga o 't yopishqoqligi ortadi.
354

---

O 't glikoxol (80% ) va tauroxol (20% ) kislotalarini saqlaydi. O damlarda 
asosiy o 't pigm enti bilirubin b o 'lib q izg'ish-sariq rangga ega. Bilirubin 
oksidlanishi natijasida ichaklarda hosil bo'luvchi ikkinchi pigment biliverdin 
zangori rangga ega. O 't tarkibiga fosfolipidlar, o 't kislotalari, xolesterin, 
oqsil va bilirubin kiruvchi