O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

a n alizatorlam in g
m asalan,, teri, b o 'g 'im -m u sk u l (kinestetik) visseral 
a n a liz a to rla rn in g m a rk a z iy b o 'lim la r i, b o s h q a c h a a y tg a n d a
m iya
p o 'stlog ‘idagi vakilligi
fazoda bir-biriga m os keladi va qism an bir-birini 
qoplaydi. A n alizato rlarn in g m arkaziy b o 'lim la ri jo y la sh g a n p o 'stlo q
sohalarini katta yarim sharlar 
p o 'stlo g 'in in g sen sor
soha 
lari deb
atash 
rasm b o 'lg an . Bu sohalar periferik reseptor m aydonlam ing yarim sharlar 
p o 's tlo g 'id a g i proyeksiyasidan iborat.
Som atik va visseral sezuvchanlikning yarim sh arlardagi vakilligi.
H ar bir y arim sh a rd a 
som atik
(teri va b o 'g 'im -m u s k u l) va 
vesseral
sezuvchanlik vakilligining ikki sohasi bor, bu sohalar shartli ravishda yarim 
sharlar p o 'stlo g 'in in g 1 va II som atosensor sohalari deb ataladi. Yarim 
sharlar p o 'slo g 'in in g
birinchi som atosensor
sohasi orqadagi m arkaziy 
pushtada b o 'lib , ikkinchi sohaga qaraganda kattaroq. G avdaning qaram a- 
qarshi tom onidagi teri (tagtil va tem peratura), b o 'g 'im -m u sk u l v a visseral 
reseptorlar oladigan axborotni yetkazib beruvchi talam usning orqadagi 
ventral yadrosidan afferent im pulslar birinchi som atosensor sohaga kiradi.
Odam gavdasi turli qismlarining proyeksiyalarida shu sohada qanday 
joylashganligi ko'rsatilgan. Q o'l panjasi reseptorlari, ovoz apparati va yuzning 
miya po'stlog'idagi vakilligi kattaroq maydonni, tana, son va boldiming vakilligi 
esa kichikroq maydonni egallashi 37-rasmdan ko'rinib turibdi.
M iya p o 'stlo g 'id a g i proyeksiya m aydonni biror reseptor m aydondan 
ta ’sirlarini qabul qilishda qatnashuvchi p o 'stlo q nerv hujayralarining 
soniga b o g 'liq . P o 'stlo q d a nerv hujayralari qancha k o 'p b o 'lsa , periferik 
ta ’sirlar analizi o 'sh an c h a k o 'p ro q farqlanadi. Vessiral afferent sistem alar 
(hazm y o ' li, chiqarish apparati, yurak tom irlar sistem asi) reseptorlarining 
m iya p o 's tlo g 'id a g i proyeksiyalari gavdaning tegishli qism laridagi teri 
reseptorlarining vakilligi sohasida jo ylashgan.
151

---