О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

тақсимланмаган 
фойда
ҳам мавжуд. 
Шундай қилиб, корхона маблағлари ташкил топиш манбалари ва қандай мақсадларга 
мўлжалланганлигига қараб қўйидаги гуруҳларга бўлинади: 
ўз маблағлари, қарзга олинган 
(жалб қилинган) маблағлар, тақсимланган фойда.
Ўз маблағлари
давлат корхоналарида, одатда, унинг фолиятининг ҳамма даврида 
берилади ва унга бириктириб қўйилади. 
Давлат корхоналарининг маблағларидан фарқли ўлароқ бошқа мулкчилик шаклидаги 
корхоналарнинг ўз маблағлари айрим юридик ва жисмоний шахсларнинг мулкидан иборат 
бўлади. 
Давлат корхоналарининг ўз маблағлари бюджетдан молиялаш, захиралар (ҳамда 
фойданинг бир қисми)дан иборат. 
Фондларга бозор иқтисодиётининг шароитларидан келиб чиққан ҳолда корхонанинг 
ихтиёри билан шакллантириладиган устав фонди ва захира (резерв) фонди киритилади. 
Устав фонди (капитали)
корхонага уни ташкил қилиш пайтида умумдавлат фондидан 
(давлат корхоналарининг) ёки муассислардан (мулкчиликнинг бошқа шаклларида) келиб 
тушган маблағлардан иборат. Ишлаб чиқариш корхоналарига ишлаб чиқариш воситаларини, 
муомала соҳасининг баъзи бир маблағлар турлари (муомалага хизмат қилувчи маблағлар ва 
нисбатан, яъни учинчи шахслар олдидаги мажбуриятларга нисбатан қўлланар эди. Бу билан мулк 
эгаси қарзга олинган маблағларга бўлган муносабатда ўзбошимчалик (бемалоллик)дан ўзини 
тутиши кераклиги таъкидланган эди. Кейинчалик «пассив» атамаси манбаларнинг бошқа 
моддаларига ҳам тарқатилган бўлиб, фақат корхона мажбуриятларини тавсифлабгина эмас, 
маблағлар турларини қандай мақсадларга мўлжалланганлигини ҳам тавсифлаш учун 
ишлатиладаган бўлди. 
У ҳам актив сингари иккита бўлимдан иборат бўлиб, улар қўйидагилардир: 
биринчи бўлим "Ўзлик маблағлари манбаси"
иккинчи бўлим "Мажбуриятлар"ни ўз ичига олади
. 
Манбаларнинг таркибий қисмини 
мажбуриятлар
ташкил этади. Субъектнинг 
мажбуриятлари 
- 
бу олдинги амалга оширилган муомалаларнинг натижаси ёки келажакда ўзида 
мужассамланган иқтисодий нафни чиқиб кетиши ёки янги мажбуриятларни вужудга келиши 
билан якунланади.
Мажбуриятлар 
уч хил
хусусиятга эга бўлиши керак:

активларни чиқиб кетиши ёки хизмат кўрсатиш йўли билан тўлашни вужудга 
келтирадиган мавжуд доимий мажбуриятни ўзида мажассамлаштириши; 

субъект учун мажбуриятнинг бажарилиши шартлиги ва қарийиб муқаррарлиги; 

олдинги битим ёки воқеалар натижаси бўлиши. 
Бухгалтерия балансининг хусусияти