О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

Ишлаб чиқариш захиралари сарфини ҳужжатларда расмийлаштириш.
Ишлаб 
чиқариш захиралари корхона ишлаб чиқариш зарурияти, хўжалик эҳтиёжлари учун ортиқча 
ва кераксиз бўлганларини эса четга сотиши мумкин. Шунингдек, корхоналар айрим 
материалларни четга қайта ишлаш учун бериши мумкин. 
Корхонада ишлаб чиқариш захираларининг тўғри сарфланишини назорат қилиш ва 
расмийлаштириш учун тегишли ташкилий тадбирлар ишлаб чиқилади. Моддий 
42 
55 

---


моддий жавобгар шахслар алмашганда; 

ўғирлик ёки бошқа ўзлаштиришлар содир этилганлиги тўғрисида маълумотлар 
берилганда; 

табиий офатлар содир бўлганда, авария ва бошқа фавқулодда ҳолатлар руй берганда; 

корхона тугаганда ёки қайта ташкил бўлаётганда; 

корхона асосий воситаларининг бир қисми сотилаётганда ва ижарага берилаётганда. 
Асосий воситаларнинг инвентаризациясини корхона раҳбарининг буйруғига кўра 
ташкил қилинган ишчи комиссияси ўтказади ва унда албатта бухгалтериядан вакиллар 
бўлиши шарт. 
Инвентаризацияни ўтказиш ишчи комиссияси аъзолари моддий жавобгар шахс 
иштирокида объектларни кўради ва уларни натура кўрсаткичида инвентаризация ёзувида 
қайд этилади. Инвентаризацияни комиссия аъзолари тўла бўлмаган ҳолатда ўтказиш мумкин 
эмас. 
Инвентаризация рўйхатига илгари ҳисобга олинмаган асосий воситалар ҳам рўйхатга 
олинади ва уларни комиссия аъзолари экспертиза йўли билан баҳолайди ва ҳақиқий техник 
жиҳатига кўра эскириш миқдори аниқланади ва далолатномага асосан расмийлаштирилади. 
Шу билан биргаликда комиссия ушбу асосий восита қачон, кимнинг фармойишига биноан 
ишлатилганини, уларнинг харажатлари қаерларга олиб борилганлигини далолатномада 
кўрсатишади. 
Агар инвентаризация жараёнида асосий воситаларинг етишмаслиги ёки ортиқча 
чиқиши аниқланса, комиссия масъул шахслардан бунинг сабабларини тушунтиришни талаб 
қилиш зарур. Чунки бу маълумотлар инвентаризация ва бухгалтерия ҳисоби маълумотларини 
таққослаш натижасида аниқланган фарқларнинг сабабларини тушунтиришда муҳим рол 
ўйнайди. 
Илгари ҳисобга олинмаган асосий воситалар аниқланганда улар қолдиқ қиймати бўйича 
киримга олинади.