O r g a n I k k I m y o

ishqoriy metallarning nitratlari va azot oksidlari qollaniladi.
Aromatik  birikmalarning  laboratoriyada  va  sanoatda  nitro-
 
lash uchun kpincha nitrolovchi aralashmadan foydalaniladi.
Nitrolovchi  aralashma  bilan  aromatik  birikmalarni  nitrolash
 
elektrofil  almashinish  reaksiyasi  blib,  uning  mexanizmi  har
 
tomonlama rganilgan.
Bu reaksiyada nitroniy kationi  N02+ elektrofil reagent blib,
 
u nitrat va sulfat kislotalardan quyidagicha hosil bladi:
н—  
+ 
_  
_
HO -  N0
2
 + HOSOjH 
H -  O -  N 0
2
 + OSO
3
H  yoki  HSO
4
I
н
H-O-NO^^ZZ?  H20  + N 0
2
I
н
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

+ 
_ 
_
H
2
O +  H
2
SO
4
  ; -----ГГ 
H
3
O + OSO
3
H  yoki HSO
4
HNO
3
  +  2H
2
S 0
4
 
N 0
2
 +  H30  +  
2
OSO
3
H  yoki  2 H S 0
4
Bu  reaksiyada  kuchli sulfat kislota -  kislota  ,  unga  nisbatan
 
kuchsiz nitrat kislota esa asos rolini o‘ynaydi.
Nitroniyning ayrim barqarortuzlari (masalan nitroniy perxlorat
 
[N0
2
]+CI0
'4
  ,  nitroniy tetraftorborat [N02]+BF 4)  ham  nitrolovchi
 
agentlar hisoblanadi.  Ular nitrometan yoki sirka kislota muhitida