O‘. Qo’ldoshev, F. Bakiyev

 
 
 
 
 
 
 
 

---

30 
 
MAJHUL NISBAT 
 
Transitive and intransitive verbs (o’timli va o’timsiz fe’llar) 
1.
O’timli fe’llar: Gapda kimni? Nimani? So’roqlariga javob beraoladigan va vositali va vositasiz 
to’ldiruvchilarni oladigan fe’llar o’timli fe’llar deyiladi: 
I read a book.
(Subject + Verb + Object) 
Men 
kitob(ni) o’qiyman. He cleans the room. U xona(ni) tozalaydi. She is driving a car. U mashina(ni) 
haydayapti
.
2.
O’timsiz fe’llar: Gapda kimni? Nimani? So’rog’iga javob bermaydigan, ya’ni to’ldiruvchi 
olmaydigan fe’llar o’timsiz fe’llar deyiladi: 
I live in Samarkand. Men Samarqandda yashayman. He will 
leave Tashkent tomorrow. U ertaga Toshkentga jo’naydi. I’m sitting on the chair. Men stulda 
o’tiribman
.
3.
Quyidagi fe’llar bir ma’nosida o’timli ikkinchi ma’nosida esa o’timsiz fe’l bo’lib keladi: 
to open
(ochmoq, ochilmoq): 
I’m opening the door. Men eshikni ochayapman. The door opened. Eshik ochildi.
To grow
(o’smoq, o’stirmoq). 
To begin
(boshlamoq). 
To break
(sinmoq, sindirmoq).
The Passive Voice (Majhul nisbat) 
1.
Agar biror gapning egasi ish bajarsa o’sha gap 
Aniq Nisbat
(
Active Voice
)da bo’ladi: 
Anvar is 
riding the bike.
Anvar velosipedni minayapti.
2.
Agar biror gapning egasi ish bajarmasa o’sha gap majhul nisbatta bo’ladi. Majhul nisbatdagi 
gap aniq nisbatdagi gapdan kelib chiqadi. Aniq nisbatdagi gapdan majhul nisbatdagi gapni hosil qilish 
uchun avvalo to’ldiruvchini topib olish kerak. Chunki aniq nisbatdagi gapda to’ldiruvchi vazifasida 
kelgan so’z, Majhul nisbatdagi gapda ega vazifasida keladi. Lekin hech qanday ish bajarmaydi. Majhul 
nisbatdagi gaplarning umumiy formulasi quyidagicha: