О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

kasalliklarning oldini olish maqsadida ham foydalaniladi.
Odam immun tanqisligi virusi (OITV), orttirilgan immun tanqisligi
sindromi (OITS). 
Odam immun tanqisligi virusi (OITV) immun sistemaning
buzilishi bilan bog‘liq infeksiyali kasallik. Bu virus birinchi marta 1983-yilda
orttirilgan immun tanqisligi sindromi (OITS) sabablarini tadqiq qilish jarayonida
fransiyalik olim Lui Montani tomonidan aniqlangan. Virus bemor qoni, limfasi va
orqa miya suyuqligida ko‘p uchraydi. Virus ko‘pincha organizmni kasalliklardan
himoya qiluvchi antitelolar ishlab chiqaradigan qon hujayralari - limfotsitlarni
zararlaydi. Shu sababdan kasal organizmning immunlik xususiyati asta-sekin
kuchsizlamb, har xil kasalliklarga tez beriluvchan bo‘lib qoladi.
Virusli immun tanqisligi rivojlanishiga ko‘ra 5 davrga bo'linadi:
1 - inkubatsiya davri 
organizmga virus yuqishidan boshlab 
14 
kundan bir
yilgacha davom etadi.
2 - o‘tkir davr virus yuqqanidan 7-14, ba’zan 30 kun o‘tgach namoyon bo‘ladi.
Bu davr kasallik alomatlari: haroratning ko‘tarilishi, sovqotish, bedarmonlik,
faringit, eshakyemi toshishi, bosh og'rig'i, stomatit, ko‘ngil aynishi, ich ketishi
kabi o‘tkir belgilar orqali namoyon bo‘ladi,
3 - latentlik davrida 
kasallik alomatlarining pasayishi, limfa bezlarining
og'riqsiz yiriklashuvi kuzatiladi. Latent davri 5-10 yil davom etadi. Turli xil
davolash tadbirlaxi orqali bu davrni bir necha o‘n yilga cho‘zish mumkin.
4 - OITSdan oldingi davr 1-2 
yil davom etadi. Bu davrda hujayra immuniteti
pasayishi tufayli stomatit, gerpes, kandidoz, til leykoplakiyasi kabi kasalliklarning
takrorlanishi va uzoq davom etishi bilan bog‘liq.
53

---