O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

ning S 0
2
va
metilen xlorididagi eritmalari, xlorsulfon kislota ( sulfat kislota-
ning monoxlorangidridi) CIS03H ishlatiladi.
Arenlar konsentrlangan sulfat kislota yoki oleum ta‘sirida
oson sulfolanadi. Masalan, benzolni 92 - 94 % li sulfat kislota
bilan 40-50°C da qizdirganda 90 - 96 % unum bilan benzol-
sulfokislota hosil bo‘ladi:
I 
+ H0S03H 
+
Sulfoguruh halqaga ikkinchi sulfoguruhning kiritilish tezligini
10
4
 marta kamaytiradi. Shu bois m - benzoldisulfokislotalarni
olish uchun benzol mo‘l olingan 20% li oleum bilan 100° C da
yoki 60% li oleum bilan 60 - 80° C da qizdiriladi:
20
% li oleum
1 0 0
°C
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

т -
Benzoldisulfokislotani 1,3,5 - trisulfokislotagacha sul-
folash simob sulfati ishtirokida 60% li oleum bilan 250° C da
amalga oshiriladi:
S 03H
SO
3
H
60% li oleum,HgS0
4
SO
3
H
250°
HO
3
S
SO
3
H
Sulfolash mexanizmi borasidayagonafikryq, chunki u nitro-
lash va galogenlash mexanizmlaridek yaxshi rganilmagan.
Sulfolovchi reagent sifatida 100% li yoki konsenrlangan sul-
fat kislota ishlatilganda molekulalarning ozaro ta‘sirlashuvidan
faol elektrofil zarrachalar - sulfat angidridi va gidrosulfoniy ka-
tioni hosil bladi:
2 H
2
S 0
4
<
» S O
3
+ H
3
0+ + O S O
3
H