O. L. Muxamedov Kafedra mudiri



Download 2,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/155
Sana26.01.2022
Hajmi2,01 Mb.
#410876
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   155
Bog'liq
Мажмуа Iqtisodiy geografiya2021-22 (2)

tashqi  iqtisodiy 
aloqalarni
 amalga oshirishda ham ahamiyati katta. Bu aloqalarda, xususan yuk tashishda, ichki 
transportdan  farq  qilib,  temir  yo‘l  transporti  etakchilik  qiladi.  Turli  xil  yuklarni  har  xil 
yo‘nalishlarda tashishda Angren terminali va, ayniqsa, Navoiy shahri aeroporti negizida tashkil 
etilgan erkin iqtisodiy-industrial zonaning ham o‘rni katta. 


84 
Mustaqillik  yillarida  respublikamizning  tashqi  savdo  aylanmasi  2063  mln  AQSH 
dallaridan  (1991  y.)  28895  mln  dallarga  (2013  y.)  etdi
5
. Tadrijiy o‘zgarishlar dinamikasi  shuni 
ko‘rsatadiki, milliy iqtisodiyotning dastlabki shakllanish davrlarida, ishlab chiqarishning pasayib 
borish  jarayonida,  ya’ni 1996  yilgacha tashqi  savdo aylanmasi o‘sib  borgan. Jumladan, u 1992 
yilda  oldingi  yilga  nisbatan  birdaniga  2,2  barobarga  ortgan,  so‘ngra  o‘sib  borib,  1997  yildan 
pasayish  ko‘rsatkichlarini  namoyon  etgan.  2002  yilda  respublika  tashqi  savdo  aylanmasining 
hajmi 5700 mln AQSH dallariga tushib qolgan, vaholanki u 1996 yilda 9311 mln dallarga etgan 
edi. 2003 yildan hozirgi davrgacha tashqi savdo aylanmasi turli sur’atlarda ko‘payib borgan. U 
2006  yilda  2002  yilga  nisbatan  deyarli  2  martaga  oshgan  va  keyingi  4  yil  davomida  bu 
ko‘rsatkich yana 2 barobarga ko‘paygan.  
Tashqi  savdo  aylanmasining  tarkibiy  tuzilishi  ham  yillar  mobaynida  bir  xil  bo‘lmagan. 
1996-1997  yillarda  u  manfiy  nisbatga,  ya’ni  manfiy  saldoga  ega  bo‘lga  holda,  qolgan  yillarda 
tovar  almashuv  muntazam  ravishda  mamlakatimiz  foydasiga  hal  bo‘lgan.  Eksport  hajmi  1995-
2013 yillarda 3,8 martaga ko‘paygan bo‘lsa,  import  bu davrda 3,0 martaga oshgan. Demak, bu 
boradagi  jarayonni  asosan  eksport  belgilab  bermoqda.  Importni  eksport  bilan  qoplash  darajasi 
so‘nggi yillarda 148-150 foiz bo‘lgan.  
 
Eksport  tarkibida  (jami  15087  mln  AQSH  dollari)  ham  ba’zi  o‘zgarishlar  kuzatilmoqda, 
jumladan, paxta xom ashyosi,  ya’ni paxta tolasining  bu boradagi ulushi pasayib, uning o‘rniga 
mashinalar  va  boshqa  mahsulotlarni  eksport  qilish,  shuningdek,  turli  xil  xizmatlarning  ulushi 
ortib borgan
6
. 2013 yilda jami eksport hajmining 17,7 foizi paxta tolasiga (1990 y.-59,7 %, 2000 
y.-27,5  %),  31,1  foizi  energiya  manbalari  va  neft  mahsulotlariga,  9,8  foizi  oziq-ovqat 
mahsulotlariga to‘g‘ri keladi. Mashina va uskunalarning ulushi 5,5 %, qora va rangli metallar 6,3 
%, kimyo va undan tayyorlanadigan mahsulotlar 4,0, xizmatlar 16,2 foizga teng. 
Importda  (jami  13807  mln  dollar)  mashina  va  uskunalar  keskin  ajralib  turadi;  ularning 
hissasiga jami import qilingan tovar va xizmatlarning 44,1 foizi to‘g‘ri keladi (1990 y.-12,1 %, 
2000  y.-35,4  %,  2009  yilda  56,5  %).  Keyingi  o‘rinda  kimyo  va  undan  tayyorlanadigan 
                                                             
5
 2013 йилда экспорт ҳажми 10,9 фоизга кўпайди, ижобий савдо 1 миллиард 300 млн АҚШ 
долларини ташкил этди.  
6
 
2013 йилда умумий  экспорт ҳажмининг 72 фоизини тайёр товарлар таъминлаган.
 
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
1995 й.
2000 й.
2005 й. 
2010 й.
2013 й.

Download 2,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   155




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish