O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Sadoqlarning qurilishi
Sadoqlarni tayyor holda sotib olish mumkin yoki xo‘jalikning o‘zida 
tayyorlasa ham bo'ladi. Lekin hozirgi kunga qadar O'zbekiston suv- 
liklarida «sadoq baliqchiligi» shakllanmagan. Shu sababli ko'l va suv 
omborlarida qanday sadoq qurish to'g'risida unchalik chuqur tushuncha 
yo'q. Baliqchilik uchun jihozlar tayyorlaydigan maxsus firmalar yo'q. 
Sadoqlar turli xil shaklda bo'ladi. 48-rasmda sadoq shakllari keltirilgan
2 1 2

---

(yarim konussimon, kubsimon va to‘g‘ri to‘rtburchak). Sadoq materiali 
baliq saqlaydigan mustahkam bodishi zarur. Sadoq uchun deldan foy- 
dalansa bodadi (qalin kaprondan tayyorlangan to'r).
48-rasm. 
Sadoqlarda poplavoklarni o‘rnatish
Umuman olganda, sadoq ramkadan, to‘rli devordan va tubidan ibo- 
rat. Sadoqda oziqlantirgich qopqogd ham bodadi. Sadoqlar katta-ki- 
chikligi bilan bir-biridan farq qiladi. Kichik sadoqlar 2—20 m3. Kodlar 
va suv omborlarida kattasidan qurish mumkin. Eng yaxshi kattalik
10—100m3, umuman 1000 m 3 gacha kattalikda bodadi. Nisbatan katta 
hajmdagi sadoqlarda suv hajmi birligiga nisbatan sarf ancha kam, lekin 
hajmga nisbatan yoki hajm birligiga nisbatan ham kamayadi. Sadoq 
ramkalari yog‘ochdan, temirdan tayyorlanishi mumkin. Agarda sadoq 
ramkalari yog‘och yoki metaldan tayyorlansa, uni antikorroziya kabi 
qoplama bilan qoplash zarur. Ramkalarni mustahkamlovchi bolt gayka- 
lar ham antikarroziya materiali bilan qoplanishi kerak. Sadoq turlari 
ham korroziyaga chidamli bodishi kerak. Agarda to‘rni provolka bi­
lan mustahkamlansa unda u plastmassa bilan qoplangan bodishi kerak. 
Neylondan qilingan plastmassa to‘rlar yaxshi mustahkam bodadi. Sa­
doq to'rlari tugunli va tugunsiz bodishi mumkin.
Sadoq to‘rlariga qo‘yilgan asosiy talab, u suv serkulatsiyasini 
maksimal darajada ta’minlashi kerak, baliqlarni chiqib ketishiga yod 
qo‘ymaslik kerak. Tovar baliq boqiladigan sadoq to‘rlarining ko‘zlari 
1,5 sm bodsa, 10 sm li baliq segoletkasi chiqib ketmaydi. Agarda yanada 
kattaroq baliq boqilsa, unda to‘r ko‘zlari kattaligi 2 sm bodadi.
2 1 3

---

'al-sxema
5 m
49-rasm. Kichik havzalarda sadoqlarni tartib bilan joylashtirish
50-rasm. Sadoqni yakor yoki qoziq yordamida mustahkamlab o'rnatish
214

---

Sadoqning yuqori qismi baliqxo‘r qushlardan, baliq uchishidan 
hamda brakonerlardan himoya qilish maqsadida maxsus moslama 
bilan qoplanishi kerak. Sadoqlar uchun foydalanadigan to'r ko'zlari 
49-rasmda ko'rsatilgan. Rasmda suv oqimi ham ko‘rsatilgan. Sadoq 
yopqichlari to'rdan yoki faner, po‘lat, aluminiy material bo'lishi ham 
mumkin. Eng qnlay sadoq kichik suvliklarda qo'Ilaniladi (10 m3). 50- 
rasmda kichik hajmdagi sadoqlar konstruksiyasi berilgan. Sadoq uchun 
poplavok zarur bo'ladi. Poplavok uchun yog‘och, bo'sh plastmassadan 
tayyorlangan kanistrlar penoplast, avtokamera, umuman suzuvchi ma­
terial qoilaniladi. Poplavoklarni sadoqni yuqori qismidan 25 sm past- 
roqda bog‘lab qo'yiladi.
Tayyor bo'lgan sadoqni yuqori qismida ochib yopiladigan qopqoq 
o‘rnatish maqsadga muvofiq. Qopqoq fanerdan, yog'ochdan, plastmas­
sadan olinsa bo'ladi. Qopqoqning o‘rtasida baliqni oziqlantirish uchun 
maxsus teshik qo'yiladi.