O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Baliqlar jinsini farqlash va ularni nasi berishga
tayyorligini aniqlash
Baliqlarning jinsi ularning tashqi belgilariga qarab aniqlanadi. 
Erkak baliqlarning tana tuzilishi urg‘ochi baliqlarga nisbatan uzunroq, 
qorni tarang, go'shtli bo‘ladi. Jinsiy teshigi uchburchak shaklda va uchi 
surilgan holatda bo'ladi. Bahor faslida baliqlar harakatchan, urchish
132

---

balansi sifatida oyquloq qopqog'i va suzgichlarda kichik-kichik g'adir- 
budurliklar qo‘l bilan silab ko'rilganda sez.iladi.
Baliqlar boshini pastga qaratib turib silkitilganida jinsiy teshikdan 
oq rangli urug‘ Inijayralari ajralib chiqishini ko'rish mumkin. Urg'ochi 
baliqlarning qorni yaxshi rivojlangan bo'lib, ular kattaroq, doira shak- 
liga ega, yumshoq bo'ladi. Urg'ochi baliq boshini pastga qaratib dum 
o'zanidan ko'tarilganda ko'krak qismida qon liosil bo'ladi. Jinsiy tesliik 
urchish davridan avval bo'rtib chiqadi.
O 'txo'r baliqlar erkagi urg'ochilardan urug' hujayra ajratilib chiqi- 
shidan tashqari, ularning ko'krak suzgichlarini ichki yuzasida «ar- 
rachalari» borligi bilan ajralib turadi. Ayniqsa, ikkinchi va uchinchi 
yoshida, oq do'ngpeshana rivojlanishini ayrim bosqichlarida ularning 
ko'krak suzgichlarida ham «arrachalar» paydo bo'lishi mumkin, lekin 
ular siyrak joylashadi.
Oq amurda esa ular yanada mayda bo'lib «qum qog'ozni» eslatadi.
Ona baliqlarni urchish mavsumida tayyorligiga qarab uch turga 
bo'linadi:
I tur. Yetilgan ona baliqlar bo'lib, ularning jinsiy belgilari yaqqol 
sezilib turadi. Qorni yumshoq, osilgan. Jinsiy teshigi atrofi shishgan 
och qizil rangda. Bu to'dadagi baliqlar naslchilik ishlari uchun birinchi 
navbatda ishlatiladi.
II tur. Yaxshi yetilmagan ona baliqlar bo'lib, jinsiy belgilari kamroq 
seziladi. Bunday ona baliqlar ikkinchi navbatda ishlatiladi.
III tur. Noaniq baliqlar kiritilib urg'ochi baliqlar erkak baliqlardan 
deyarli farq qilmaydi, bir-biridan ajratib bo'lmaydi. Bunday baliqlar ur­
chish mavsumida ishlatilmaydi va yaylov hovuzlariga qo'yib yuboriladi.
Ona baliqlar to'dasi yoz davomida va qishda yaxshi sharoitda saq- 
langan bo'lsa, ularning urchish mavsumiga tavyorgarligi 80-85 %ni 
tashkil etishi lozim.
Erkak nasldor baliqlar ham uch guruhga bo'linadi.
I guruh. Urug' hujayrani yaxshi beruvchi baliqlar. Jinsga xos urchish 
belgilari mavjud.
II guruh. Kam urug' hujayra beruvchi baliqlar. Bunday nasldor ba­
liqlar zaxirada saqlab turiladi yoki yaylov hovuziga qo'yib yuboriladi. 
Jinsiy belgilari yaxshi sezilmaydigan baliqlar maxsus 111 turga kiritiladi.