O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Nasldor va to'ldirib turish to'dasidagi baliqlarni bonitirovkalash
Baliqlarni ko'paytirish ishlari ikki yo'nalishda olib boriladi. Har bir 
zot to'dasi ayrim-ayrim qilib ajratiladi. Tamg'asi yo'qolgan, kelib chiqi- 
shi noaniq bo'lgan baliqlar chiqitga chiqariladi (brak qilinadi). Baliqlar­
ni tamg'alash, ular ikki yoshga to'lgandan (2+) so'ng amalga oshiriladi.
Nasldor baliqlar to'dasiga o'tkazilayotgan davrda erkak (o) va 
urg'ochi 
(
2
) 
baliqlar jinsi tamg'ada ko'rsatiladi.
Hozirgi kunda baliqlarni ko'krak, qorin va dum suzgichlarini kesib 
tamg'alash usuli keng qo'llaniladi va bu usul ishonchli tamg'alash usul- 
laridan biridir.
139

---

Baliq suzgichi uzunligi bo‘ylab, yarmigacha qaychi bilan kesiladi. 
Birinchi mavsumning o'zida suzgichlar o'sadi, lekin ularning kcsilgan 
jovida yaxshi sezilarli chandiq yoki yirtiq qoladi va u yana uch-to'rt yil 
saqlanib qoladi. Har xil yoshga mansub nasi beruvchi baliq suzgichini 
tamg'alash quyidagi tartibda olib borilishi lozim. Chap ko'krak, chap 
qorin, o'ng ko'krak, o'ng qorin tarzida olib boriladi va ular yoshida- 
gi farq 4 yoshini tashkil etishi rnumkin. Agarda kerak bo'lsa birato'la 
ko'krak va qorin suzgichlarini tamg'alash ham rnumkin. To'ldirib turish 
to'dasidan nasi beruvehilar to'dasiga o'tkazilgan baliqlar urg'ochisining 
dum suzgichini ustki qismini, erkak baliqlarni esa dum suzgichini past- 
ki qismini kesish orqali tamg'alash ham rnumkin.
Tamg'alashda bo'yoqlardan foydalanish ham rnumkin. To'qimachilik 
sanoatida qo'llaniladigan, suvda eruvchi bo'yoqlardan baliq terisi ostiga 
yuborish ham yaxshi natija beradi. Yangi tayyorlangan bo'yoqlar 3% li 
eritntasi shpritsning ingichka ignasi orqali baliq terisi ostiga 0,02—0,05 
ml miqdorda yuboriladi. Har xil rangdagi bo'yoqlarni (havo rang-barg- 
lar, qizil rang-unlar, zangori-izlar) tayyorlab tamg'alash uchun ishlati- 
ladi. Bu to'da baliqlarni yoki ayrim baliqlarni ko'p miqdorda tamg'alash 
imkoniyatini beradi.
Baliqlarga kodlangan tamg'alar quyishda toq sonlar ularni qorin 
qismi bo'ylab (bosh qismi asosida 1, ko'krak suzgich qanotlari orasida 
3, qorin qismi o'rtasida 5, qorin suzgichlari orasidan 7, chiqaruv (anal) 
teshigi asosida 9) qo'yiladi. Juft sonlar bilan tamg'alar juft suzgichlari 
asosida (o'ng. ko‘krak-2, chap ko‘krak-4. o'ng qorin suzgichi-6, chap 
qorin suzgichi-8) qo'yiladi.
Zotli nasldor baliqlar bahorda to'ldirib turish to'dasidagi baliqlar, 
yaylovga qo'yib yuborishdan old in, nasi beruvchi baliqlar esa urchitish 
ishlari yakunlangach tamg'alanadi.
Baliqlarni voppasiga tamg'alashda ularni son belgisi ikki yozgi 
yoki ikki yoshliklarida qo'yiladi. Bu belgilar to'daning genetik kelib 
chiqishi va tug'ilgan yili haqida ma’lumotlarni beradi. Ona nasldor 
baliqlarda xususiy belgilar besh yoshda ota yoki erkak baliqlarda esa 
to'rt yoshda qo'yiladi. Karplarning nasldorlik xususiyati 37-jadvalda 
ko'rsatilgan.
140

---

37-jadva
/