O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi



Download 17,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet174/188
Sana16.12.2022
Hajmi17,15 Mb.
#888621
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   188
Bog'liq
Husenov S.Q Baliqchilik

Osmoregulyatsiya
Baliqlarning yashash muhitidagi osmotik bosimga bo'lgan munosabati 
hamda ekologik muhit o'zgarishiga bo'lgan munosabat baliq turiga bog'liq. 
Shunday baliq turlari borki, suv mineralizatsiyasi ancha past bo'lsa, past 
konsentratsiyaga yashashga moslashgan (stenogallar), boshqalari esa turli 
xil konsentratsiyaga yashashga moslashgan (evrigallar). Birinchi guruhga 
golets, bichok, turkiston mo'ylovdori, orol mo'ylovdori tegishli. Bular- 
ning ko'pchiligi suv sho'rligi 4% dan yuqori bo'lganda nobud bo'ladi. Bu
309


baliqlar evrigal muhitga tushsa, ichki muhitning osmotik bosimini oshi- 
radi va baliq o‘ladi. Chuchuk suv baliqlarida ichki muhitida, ya’ni qonida 
tuzlar miqdori muhitiga nisbatan ancha yuqori bo'ladi. Shuning uchun 
ham ularning qoni suv muhitiga nisbatan gipertoniya holati kuzatiladi. 
Chuchuk suv baliqlarning jabralari suv muhitidagi xloridlarni so'rib ola- 
di va qonga o'tkazadi. Bu baliqlar organizmidagi ortiqcha suvni buyrak 
orqali tashqariga chiqaradi. Qoidaga muvofiq chuchuk suv baliqiari den- 
giz baliqlariga nisbatan ko'p miqdorida machevina chiqaradi. Dengiz 
suyakli baliqlarida teskari hodisa kuzatiladi. Bularning qoni tuzlarga an­
cha kambag'al yoki kam va asosiy osmoregulyatsiya buyrak orqali entas, 
balki jabralar orqali amalga oshiriladi.
Evrigal baliqlar tuz konsentratsiyasi yuqori bo'lgan suvda ancha chi- 
damli bo'ladi. Bunday baliqlarga o'tuvchi baliqlar kiradi. Bu baliqlar­
ning sho'r suvdan chuchuk suvga o'tishi yoki teskari holat bo'lganda 
ichki muhitdagi osmatik bosim o'zgarishi orqali amalga oshiriladi. Bir 
muhitdan ikkinchi muhitga o'tishining o'ziga xos instinkti bo'ladi. Ba­
liqlar asta-sekinlik bilan moslashib sho'r muhitdan chuchuk muhitga va 
chuchuk muhitdan o'z osmotik bosimini o'zgartirish orqali moslashadi.
Suyakli baliqlarning uvildiriqlarida osmotik bosim ancha mustah- 
kam. Tashqi muhitdan uvildiriq ichiga qarab tuzlar diffuziyasi kuzatil- 
maydi. Shuning uchun ham ichki osmotik bosimning tashqi muhitga 
bog'liq joyi yo'q. Baliq uvildiriqlarining solishtirma og'irligi doimiydir. 
Sariqlik moddasi so'rilishi bilan, solishtirma og'irlik asta-sekinlik bilan 
oshadi (Shaposhnikova, 1950).
Sho'r muhitga moslashishiga qarab chuchuk suv baliqlarini ikkita 
guruhga bo'lish mumkin: doim chuchuk suvda yashovchi baliqlar — 
bularning qonida tuzlarning ko'p bo'lishi xarakterlidir. Bularda osmo­
regulyatsiya a’zosi buyraklar hisoblanadi. Dengiz baliqiari esa jabralar 
orqali ortiqcha tuzlarni chiqaradi, ayniqsa xloridlarni.
Turli xil baliqlarning osmoregulyatsiya a’zolarining evolutsiyasini 
o'rganish shunday xulosaga olib kelganki, barcha baliqlar chuchuk suv- 
larda yashashga moslashgan bo'lib, ular keyinchalik dengiz va okean- 
larga o'tgan degan xulosaga olib kelgan (Suvorov, 1948).

Download 17,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   188




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish