O karimova huquqshunoslik

Bitimlar tushunchasi, turlari
Fuqarolik huquqiy munosabatning aksariyati bitimlar
orqali vujudga keladi. Bitimlar o‘z tabiatiga ko‘ra ikki
narsaga qaratilgan. 
Birinchidan,
bu qonun asosida ruxsat
etilishi, 
ikkinchi
tarafdan maxsus huquq va burchlarga
ega bo‘lishi, buning natijasida huquqiy oqibat kelib
chiqishidir.
Bitimlar
deb, fuqarolar va yuridik shaxslarning
fuqarolik huquq va burchlarini belgilash, o‘zgartirish
yoki bekor qilishga qaratilgan harakatlariga aytiladi.
Bitimlar 
bir taraflama, ikki taraflama
yoki 
ko‘p
taraflama
(shartnomalar) bo‘lishi mumkin.
Bir taraflama bitimni uni tuzgan shaxsning huquq va
majburiyatlari vujudga keltiradi. Masalan, vorislik
huquqi bo‘yicha vasiyatnoma meros qoldiruvchi o‘l gan -
dan keyin ochiladi, vorislarga merosni qabul qi lish yoki
undan voz kechish huquqi tug‘diriladi.
Ikki taraflama yoki ko‘p taraflama bitimlar — ikki yo-
ki undan ko‘p fuqarolar, yuridik shaxslar o‘rtasida tuzila-
di. Bu bitimlar deyarli shartnomalar asosida vujudga ke-
ladi. Ikki yoki ko‘p taraflama bitimlar fuqarolar o‘rtasida
uy-joyni qurib berish, mahsulot topshi rish, biror-bir ishni
bajarish natijasida vujudga kelishi mumkin. Shartnomali
bitimlarga korxonalar, tashki 
lot lar o‘rtasida tuzilgan
bitimlar, masalan, biror-bir zavod, sex qurib berish, mol-
mulk yetkazib berish, mahsulot bilan ta’minlash va
boshqalar kiradi. Bitim tuzish uchun qonunda ayrim
shartlar qo‘yilgan: bitim tuzganlar muomalaga layoqatli
bo‘lishi, bitim shakllariga rioya qilishi, taraflar o‘z xo-
hishini, istagini bildirishi, bitimlarning mazmuni qonun
asosida bo‘lishi mumkin.
Bitimlar 
og‘zaki
yoki
yozma
(oddiy yoki notarial tas-
diqlangan) shaklda tuziladi. Qonun hujjatlarida yoki
taraflarning kelishuvida yozma shakl belgilab qo‘yilma-
gan, jumladan, u tuzilayotgan vaqtning o‘zidayoq baja 
-
riladigan bitim og‘zaki tuzilishi mumkin.

---

63
Notarial tasdiqlanishi talab etiladigan bitimlardan
tashqari, quyidagi bitimlar oddiy yozma shaklda tuziladi:
1. Yuridik shaxslarning o‘zaro va fuqarolar bilan bi -
tim lari.
2. Fuqarolar o‘rtasidagi belgilangan eng kam oylik
ish haqining o‘n baravaridan ortiq summadagi bitimlar,
qonunda belgilangan hollarda esa — bitim summasidan
qat’i nazar boshqa bitimlar.
Quyidagi hollarda bitimlarni