O. K. Iminov iqtisod fanlari doktori, professor


 — O.Yu.  Rashidov  va  bosh



Download 10,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/222
Sana08.01.2022
Hajmi10,01 Mb.
#335138
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   222
Bog'liq
Pul, kredit va banklar

7 — O.Yu.  Rashidov  va  bosh.
97


lakatdagi  barcha  vazirliklar va  idoralaming  moliya  faoliyatini  nazorat 
qiladi  va  tartibga  solib  turadi.
Biz  yuqorida  t a ’kidlab  o ‘tgan  moliyani  boshqarishdagi  um um iy 
boshqaruvdan  tashqari  uni  aniq  amalga  oshiruvchi  tezkor(operativ 
boshqaruv)  moliya  apparati  mavjud.  M amlakatimizda  moliyani  bosh- 
qarishni joylarda ijro etuvchi barcha tashkiliy tuzilm alarning jamlamasi 
moliya  apparatini  tashkil  etadi.
Agar  biz  moliyani  boshqarishning  um umiy  va  tezkor  sohalarini 
um um lashtirsak,  u  holda  moliyani  boshqarish  tizimini  shakllantirib 
uni  quyidagi  chizmada  ko‘rishimiz  mumkin.
M oliya tizim ida  0 ‘zbekiston  Respublikasi  M oliya vazirligi m uhim  
o ‘rin  egallaydi.  Buning  asosiy  sababi,  Moliya  vazirligi  nafaqat  moliya 
siyosatini  ishlab  chiqib,  uni  amalga  oshiradi,  balki  o ‘z  vaqtida  davlat 
ijroiya organlari tom onidan bajarilishini bevosita nazorat etadi.  Moliya­
ni  boshqarishda  Moliya  vazirligiga  amaldagi  qonunchilikka  asosan 
quyidagi  vazifalarni  bajarish  yuklatilgan:
—  m anfaatd o r vazirliklar va  idoralar bilan  birgalikda  milliy  iqtiso- 
diyotni  rivojlantirish  yuzasidan  qisqa  ham d a  uzoq  m uddatli  reja- 
taxm inlarni  ishlab  chiqishda  ishtirok  etadi;
—  m am la k a t  oliy  ijroiya  organlari  bilan  birgalikda  davlatning 
markazlashgan pul  mablag‘lari  resurslariga bo ‘lgan  ehtiyojini aniqlaydi 
va  uni  davlat  ham da mahalliy budjetlar o'rtasida  taqsimlash yuzasidan 
takliflar  ishlab  chiqishda  ishtirok  etadi;
—  davlat  budjetining  loyihasini  tayyorlash  yuzasidan  ishni  tashkil 
etadi,  mahalliy  budjetlar  u c h u n   umumdavlat  soliqlaridan  ajratmalari 
m e ’yorlari  loyihasini  ishlab  chiqadi,  ajratiladigan  subvensiya  hamda 
dotatsiyalarning  miqdorini  belgilaydi;
—  davlat  budjeti  va  budjetdan  tashqari  jam g 'arm alarning  ijrosini 
t a ’m inlaydi;
—  D avlat  Soliq  Q o'm itasi  bilan  birgalikda  soliq  tizimi  va  soliq 
siyosatini  takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab  chiqishda ishtirok 
etadi;
—  m anfaatdor vazirliklar,  idoralar va kom paniyalar bilan birgalikda 
narx-navo  siyosatini  (ta ’riflar,  imtiyozlar)  aniqlashda  ishtirok  etadi;
—  D avlatning  qisqa  h a m d a   uzoq  m uddatli  obligatsiyalarni  m uo- 
m alaga  c h iq a rish   va  u larn i  joylashtirish  b o ‘y ich a   takliflar  ishlab 
c hiqadi;
— 
milliy  qim m atli  q o g 'o z la r  bozorini  shakllantirish  va  uning 
faoliyatini  takomillashtirish  yuzasidan  takliflar  ishlab  chiqadi;


— m am lakatda sug‘urta faoliyatini takom illashtirish yuzasidan olib 
boriladigan  ishlarda  ishtirok  etadi  va  nazorat  qiladi;
— Vazirlar M ahkamasining topshirig‘i va vakolati b o ‘yicha xalqaro 
m oliya  tashkilotlari  (Xalqaro  V aluta  fondi,  X alqaro  Tiklanish  va 
T araqqiyot  Banki  va  boshqalar)  bilan  ham korlikni  amalga  oshiradi;
—  0 ‘zbekiston  Respublikasining tashqi davlat qarzdorligi yuzasidan 
dasturlar  loyihasini  ishlab  chiqadi  va  boshqalar.  0 ‘zbekiston  Respub- 
likasi  M oliya  vazirligi  o ‘ziga  yuklatilgan  vazifalarni  o ‘zining  tarkibiy 
b o ‘g ‘inlari  orqali  amalga  oshiradi.  Bu  tarkibiy  tuzilishni  5-chizm ada.
Shuni t a ’kidlash lozimki,  O 'zbekiston  Respublikasi  M oliya vazirligi 
va  u n in g   joylardagi  bo‘g ‘inlari  o ‘z  faoliyatini  «Budjet  tizimi  t o ‘g ‘ri- 
sida»gi  Q onuniga  asosan  tashkil  etadi  ham d a  am alga  oshiradi.
O ‘zbekiston  Respublikasi  iqtisodiyotiiung  b ozor  m unosabatlariga 
bosqichm a-bosqich  o'tishi  va  yangi  soliq  q o n u n in in g   qabul  qilinishi 
natijasida  davlat  darom adlarida  soliqlar  va  yig‘im larning  aham iyatini 
oshirishga  t a ’sir  ko ‘rsatdi.  Soliq  qonunchiligini  takom illashtirish  va 
davlat  budjetiga  darom adlar  tush u m in i  oshirish  m aqsadida  Moliya 
vazirligi  tarkibidan  maxsus  vakolatga  ega b o ‘lgan  m arkazlashgan  soliq 
organlari  tizimini  tashkil  etishga  katta  ehtiyoj  sezildi.
0 ‘z b e k isto n   Respublikasi  Oliy  Kengashi  1991-yil  14 -iy u n d a  
« 0 ‘zbekiston  Respublikasi davlat  soliq organlari  t o ‘g ‘risidagi nizom »ni 
tasdiqladi.  Ushbu  nizomga  asosan  Vazirlar  M ahkam asining  1991-yil
12-avgustida 217-sonli « 0 ‘zbekiston  Respublikasi  davlat  soliq organlari 
to ‘g ‘risida»gi  qarori  qabul  qilindi.  Ushbu  qon un chilik  asosida  soliq 
organlarining mustaqil davlat soliq xizmati  sifatidagi faoliyati boshlandi. 
0 ‘zbekiston  Respublikasi  Davlat  Soliq  Q o ‘m itasining  m aqom i,  uning 
asosiy  vazifalari,  funksiyalarining  doirasi  va  faoliyatining  kengayishi 
natijasido  1994-yil  14-yanvarda 0 ‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining 
« 0 ‘zbekiston  Respublikasi Vazirlar  M ahkam asi  qoshidagi  Davlat bosh 
soliq boshqarmasini O'zbekiston  Respublikasi  Davlat Soliq Q o ‘mitasiga 
aylantirish to ‘g ‘risida»gi Farm oni qabul qilindi.  Ushbu farm onni amalga 
oshirish uchun O'zbekiston  Respublikasi Vazirlar M ahkam asining  1994- 
yil  18-m artda « 0 ‘zbekiston Respublikasi  Davlat soliq q o ‘mitasini tashkil 
etish  va  faoliyat  ko‘rsatishi  masalalari  t o ‘g ‘risida»gi  114-sonli  qarori 
qabul. qilindi.  Ushbu m e ’yoriy hujjatga asosan  0 ‘zbekiston Respublikasi 
Davlat  Soliq  Qo'm itasi  m am lakatim izda  soliq  va  bojxona  siyosatini 
amalga  oshirish  ham da  davlatning  iqtisodiy  m anfaatlarini  va  mulkiy 
huquqlari  himoyasini ta ’minlash sohasidagi  davlatning vakolatli organi 
ekanligi  belgilab  qo‘yildi.


M amlakatda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarning chuqurlashib 
borishi  va  bu  o'zgarishlarga  soliq  siyosatini  m oslashtirish  ham da 
takomillashtirish m aqsadida  1997-yil 29-avgustda «Davlat soliq xizmati 
to‘g‘risida»gi 474-1 sonli 0 ‘zbekiston  Respublikasi Qonuni qabul qilindi. 
Ushbu  q on u n n i  amalga  oshirish  maqsadida  Vazirlar  M ahkam asining 
1998-yil  12-yanvardagi  « 0 ‘zbekiston  Respublikasi  Davlat  Soliq  Q o‘- 
mitasi  faoliyatini  tashkil  etish  masalalari  to ‘g'risida»gi  14-sonli  qarori 
qabul  qilindi.  Ushbu  m e ’yoriy  hujyatlarda  mamlakatimizdagi  davlat 
soliq organlarining amalga oshiradigan asosiy funksiya va vazifalarining 
doirasi  kengaytirildi  ham da  aniqlashtirildi.
Moliyani  boshqarishda Davlat Soliq Q o ‘mitasiga amaldagi qonun- 
chilikka  asosan  quyidagi  vazifalarni  bajarish  yuklatilgan:
—  m am lakatda  soliq  q o n u n   hujjatlariga  rioya  etilishi,  soliqlarning 
to ‘g‘ri  hisoblanishi,  soliqlar  t o ‘liq  va  o ‘z  vaqtida  toManishi  ustidan 
nazoratni  amalga  oshirish;
—  soliq qonun  hujjatlariga  rioya etishda zarur shartlarni  t a ’minlash, 
soliq  majburiyatlarini bajarishda soliq to'lovchilarga yordam  ko'rsatish;
—  m am lakatda soliq  siyosatini  amalga  oshirishda bevosita  ishtirok 
etish;
—  soliqqa  tortish  subyektlari  va  obyektlarini  to'liq  va  o ‘z  vaqtida 
hisobga  olishni  ta ’minlash;
—  soliqqa doir huquqbuzarliklarni aniqlash,  oldini olish va bartaraf 
qilish;
—  nazorat qiluvchi  organlar tom onidan xo'jalik yurituvchi subyekt- 
lar  moliya-xo'jalik  faoliyatini  tekshirish  va  taftish  qilishlarning  ham- 
masini  muvofiqlashtirish;
—  jism oniy  va  yuridik  shaxslarni,  budjetga  soliqlar  va  boshqa 
to'lovlarni  t o ‘lovchilarni,  yuridik ham da jismoniy shaxslarning soliqqa 
tortish  obyektlarini  hisobga  olishning  to ‘laqonli  bazasini  yaratish;
—  yagona  telekom m unikatsiya  tizimini  yaratish;
—  tashkiliy  ham da  kadrlar  bilan  ishlashni  takomillashtirish  va 
kuchaytirish;
— m e ’yoriy-huquqiy bazani yanada takomillashtirish, soliq sohasida 
huquqbuzarlikning  oldini  olish,  soliqlarni  yig‘ish  va  majburiy  tarzda 
undirish  funksiyalarini  birlashtirish;
—  belgilangan  prognoz  k o ‘rsatkichlariga  muvofiq  budjetga  to ‘lov- 
larning  to ‘liq  tushishini  t a ’minlash;
—  soliq tizimining unum dorligi  va  samaradorligini  oshirish,  salbiy 
ta ’sir  va  xatar  darajasini  pasaytirish;


— 
0
‘tkaziladigan  iqtisodiy  islohotlarning  borishiga  xufiya  iqtiso- 
diyotning  roli  va  t a ’sirini  kamaytirish.
Y uqorid a  t a ’kidlab  o ‘tg an   vazifalarni  D avlat  Soliq  Q o ‘m itasi 
quyida keltirilgan chizm ada o ‘zining tarkibiy b o ‘g‘inlari orqali  am alga 
oshiradi.

Download 10,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   222




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish