O. I. Jalolov Buxoro davlat universiteti Amaliy

Izoh(havola)lar 

Ko’pchilik  Microsoft  offise  word  da  ishlatiladigan  izohlar(сноска)  haqida 

biladi.Biz  bu  bo’limda  mana  shunday  izohlarni  Latexda  ko’rib  o’tamiz.Izohlar 

uchun  Latexda  maxsus  \footnote  buyrug’idan  foydalanish  mumkin.Izohlar  yozish 

Latexning barcha sinf va paketlarida mavjud bo’lib quyidagi ko’rinishda bo’ladi. 

IZOH\footnote{o’xshash jumla} nomerlash ... 

Agar  izoh  nomeri  kiritilmasa  avtomatik  tarzda  nomer  qo’yiladi(birdan 

boshlab).Agar  izoh  bir  necha  qatordan  iborat  bo’lsa  yozilishi  kerak  bo’lgan 

qatorlar orasiga bir necha bo’sh qator tashlash yetarli.Odatda har bir sahifa uchun 

alohida izohlar yoki butun hujjat uchun bitta sanagich orqali izohlar  yoziladi.Lekin 

---

38 

 

 

har bir sahifada xohlagan nomerli izoh hosil qilish mumkin.Buning uchun kvadrat 

qavs ichiga izoh nomeri yoziladi.Masalan

16

: 

Masalan\footnote[16]{Bu kodni Latexda yozib ko’ring} 

Izohlarimiz  har  doim  ham  birdan  boshlanmaydi.Yuqoridagi  misolda  birinchi 

izohimiz  o’n  olti  raqamli  izoh  bo’ldi.Demak  keyingi  izohlar  ikkidan  boshlanishi 

kerak.Lekin  biz  avtomatik  nomerlashni  qo’llasak  baribir  o’n  oltidan  keyin  yana 

birdan  boshlanadi.Bunday  vaziyatlarda  \footnotemark  buyrug’idan  foydalanish 

mumkin.Masalan: 

Masalan\footnote[16]{Bu kodni 

\LaTeX da yozib ko'ring} 

izoh\footnotemark 

IZOH\footnote{Izohning 

manosi bu yerda} 

\footnotemark ni nafaqat yuqoridagi vaziyatlar uchun , balki tegishli izohlarni 

o’zgartirish  uchun  ham  ishlatish  mumkin.Agar  aynan  qaysidir  nomerdagi  izohga 

matn yozmoqchi bo’lsangiz \footnotetext buyrug’idan foydalanishingiz mumkin. 

Aynan\footnotemark[26] 

shunisi\footnotetext[26]{bu yerda yozilgan} 

Bo’g’inlash 

Hujjat  yozish  jarayonida  agar  qatordagi  oxirgi  so’z  joriy  qatorga  sig’may 

qolsa keyingi qatorga bo’g’inlab o’tkazish kerak bo’ladi.Bu usul o’quvchiga qulay 

hisoblanadi.Latexda so’zlarni bo’g’inlash standart tarzda avtomatik emas.Bu turli 

tillarning  bo’g’inlash  grammatikasi  turli  xil  bo’lganligi  sabablidir.Ammo  Latex 

so’zlarni o’zingiz xohlagandek bo’g’inlash imkonini beradi.Bu  ish 

\righthyphenmin buyrug’i asosida bajariladi. 

\righthyphenmin=2 

yozuvi  oxirgi  ikkita  belgiga  bo’ginlashga  ruxsat  borligini  bildiradi.Bunday  usul 

uncha  qulay  bo’lmasligi  mumkin.So’zlarni  o’zimiz  xohlagan  ko’rinishda  kiritish 

uchun \hyphenation buyrug’idan foydalanishimiz mumkin.Masalan: 

---

39 

 

 

\hyphenation{harf-la-ri-dan} 

Bu buyruqda so’zlarni yozayotganda ular orasida bo’sh qator bo’lishi mumkin 

emas.