Саволлар:
Организмда токнинг ўтиши.
Газнинг электр ўтказувчанлиги.
Аэроионлар.
5.3. Организм тўкималарининг тўла қаршилиги (импеданси). Реографиянинг физик асослари.
Организм тўқималари ўзгармас токдан ташкари узгарувчан токни
ҳам ўтказади. Организмда индуктив ғалтакка ўхшаган системалар йўқ,
шунинг учун индуктивлиги нолга яқин. Биологик мембраналар ва демак,
бутун организм сиғим хоссаларга эга, шу туфайли организм тўқималаринингимпеданси фаьшт Ом ва сиғим каршиликлари билан белгиланади. Биологик истемаларда сиғим элементларнинг авжудлиги ток кучининг қўйилган кучланишдан фаза бўйича олдинда бўлиши билан тасдиқланади.Турли биологик объектлар учун фазалар силжиш бурчагининг 1 кгц частотадаги баъзи қийматларини келтирамиз (1–жадвал). Эквивалент электр схемалардан фойдаланиб тўқималарнинг Ом ва сиғим хоссалари моделини ясаш мумкин. Улардан баъзи бирларини кўриб чиқамиз (5.1–расм). 5.1а–расмда тасвирланган схема учун импедэнснинг частота боғланишини L=0 бўлганда:
(5.1)
Графикдан ўринадики, ω→0 ( Z→0 ) бўлганда схема тажриба билан мухим қарама–каршиликка эга. Чунки, бунда қаршилик доимий токда чексиз катта бўлиб қолмомда.
5.1–расм 5.2–расм
Эквивалент электр схема (5.1 б– расм) ω→0 бўлганда тажрибага тўғри келмайди.
Ҳақиқатан ҳам катта частотада биологик тўқималар каршиликка эга бўлади. Биринчи икки моделнинг қўшилишидан 5.1–расм. Ҳосил бўлган эквивалент электр схема энг қулай схемадир. (5.1–расм) да схема қаршилигини, қаршиликларни параллель улаш қоидасидан топиш мумкин:
1–жадвал
φ,град
|
Одам, курбақанинг териси
|
55
|
Қурбаканерви
|
64
|
Қуён мускуллари
|
65
|
И мпедансининг частотали боғланиши организм ўкималарининг ҳаёт
қобилиятини баҳолашга имкон беради, буни орган ва тўқималарни кесиб
бошка жойга улашда (трансплантация қилишда) билиш муҳимдир. Буни
графикда кўрсатамиз (5.2–расм). Бунда У–эгри чизик, соғ, нормал тўқима учун, 2–эгри чизиқ ўлиқ— сувда қайнатиб ўлдирилган тўқима учун. Ўлик тўқимада мембраналар бузилган бўлиб «тирик конденсатор» ва тўкима фақат ом қаршиликка эга бўлади. Импеданснинг частотавий боғланишидаги фарқ соғ ва касал тўкималарда ҳам ҳосил бўлади.
Организм тўқималарининг импеданси уларнинг физиологик ҳолатига кўра ҳам аниқланади. Жумладан, томир қонга тўлганда импеданс юрак–томир фаолиятига кўра ўзгаради.
Юрак фаолияти жараёнида тўкималар импеданси ўзгаришини қайд
қилишга асосланган диагностика услуби реография (импеданспле–
тизмография) дейилади.
Бу усул ёрдамида бош мия (реоэнцефалограмма), юрак (реокардиограмма), магистрал томирлар, ўпка, жигар ва кўл–оёқларнинг реограммалари олинади. Ўлчаш одатда 30 кгц частоталарда кўприк схемаси бўйича олиб борилади.
5.3–расм 5.4–расм
Барча моддалар молекулалардан иборат, уларнинг ҳар бири зарядлар
системасини ташкил этади. Шунинг учун жисмларнинг ҳолати улардан
оқиб ўтувчи токка ва электрмагнит майдон таъсирига бевосита боглиқ.
Биологик жисмларнинг электр хоссалари эса жонсиз объектларнинг
хоссаларига қараганда анча мураккаб, чунки организм фазода ўзгарувчаи
копцентрацияли ионлар тўпламидир.
Токлар ва электрмагнит майдонларнинг организмга таъсирининг
бирламчи механизми — физик механизм бўлгани учун бу бобда уни тиббий даволаш услубларига цўллаш кўриб чиқилади.
Саволлар:
Импеданс.
Реографиянинг физик асосларини тушунтиринг.
Do'stlaringiz bilan baham: |