O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

qazih  ochilgan.  Podsho  saroyi  xarohalari  qazishm asi  payti,  mixxat 
bilan  qoplangan  o'n  minglab  taxtaclia  lopilgan.  1916-yildct  chex 
olimi Grozniy  bu yozu vlarn i  tadqiq qijib.  о ‘qishga muvqffaq bo 'Idi.
Shunday yozuvlardan  birida  er.  avv.  XIII  asr  о 'rtalarida  hukm- 
ronlik qilgan xett podsh osi Anntvandashaning zodagon  ayolga sovg 'a 
qilgan qo ‘rg ‘oni va boshqa narsalar  sanab  о ‘tiladi:
“  26  erkak.  16  bola,  4  kichik  bola,  30  ayol,  11  q izcha,  2  kichkina 
qizcha,  1  qari  erkak,  I  qari  ayol.  j a m i 9 l   kishi;  ular  i c h i d a - 6 qurolsoz, 
2  oshpaz,  I  tikuvchi,  F a m o re y   kiyim ini  tikuvchi  kishi,  I  charm gar,
I  tem irchi.  Erkaklar,  ayollar,  bolalar” .  K eyin  poda,  y e r  ulushi  sanab 
o ‘tiladi  va  xu lo sad a  bir  oila  ‘T iv a t a p a r a   uyi”  n o m m a -n o m   tarkibi 
beriladi.  “ I  erkak - Tavatapar,  1  bola -  X aru v an d u li,  I  ayol -  Atsiya,  2 
qiz -  Annitis  v  a  Santaviya, ja m i  5  kishi” .
F.r.  avv.  XV  asr  oxirida  h ukm ronlik  qilgan  p o d sh o   S uppilulium  
g 'o lib o n a   yurishlarini  s h u n d a y   tasvirlaydi:
“ A kiyani,  Araxati  podshosini  va  jan g ch ila rin i  ularning  mulklari 
bilan  birga a s ir o ld im  v a X e t t   m am lakatiga olib ketdim .  M en  N u x a sh ish  
m a m la k a tig a  yurish qilg a n im d a , barcha m am lakatini  egalladim .  Podsho 
o ‘IdiriIdi, onasi, akalari,  o ‘g ‘illarini  a s ir o ld im   va X ettlar m am alak atig a 
olib  ketdim   ...
Kadesh  podshosini  o ‘g ‘li,  jan g ch ilari,  akalari  va  barcha  m ul- 
ki  bilan  asirga  oldim  va  Xettlar  m am lak atig a  olib  ketdim   ...  Tushrat- 
tining  m a g ‘rurligi  uchun  bir  yil  d a v o m id a   bu  m a m lak atlarn i  taladim  
va  X ettlar  m am la k a tig a   olib  k etd im ” .