2. Nun - ilk alg ‘ov-dalg 'ovlik.
3. Shu - havo xudosi.
4. Tefnut - namlik xudosi
5. Nut - y e r va havo xudolari.
6. Osiris - y e r osti xudosi.
7. Gor Xent-en-Merti -lochin qiyofadagi xudo-podsho hokimiyati homiysi.
8. Set - sahroning yovuz xudosi
9. Isida - hosildorlik та ’budasi, oilaviy sadoqai ramzi.
10. Neftida- uy та ’budasi.,
42
O d a m la r n in g qirib y u b or ilish i t o ‘g ‘risidagi afsona
“O dam larning qirilishi ” afsonasi N ilning g 'arbiy qirg ‘og ‘ida
F iv a y o n id a p o d sh o la r vodiysida S eti I va Ram zes IIIso g 'o n a la rid a
a 'yih yozilgan.
R ivoyat odam larning gim ohlari uchun quyosh xu d o si Ra, uning
qizi X ator-Soxm et tom onidan ja zo la n ish i to 'g 'risida hikoya qiladi.
M a 'buda X a to r quyosh xudosi R aning qizi. Ко 'pincha Railing boshqa
qizi m a 'b u d a Soxm etga o'xshatilgan. Soxm etga ona sher qiyofasida
sig ‘inilgan. X a tor-Soxm et rivoyatning bosh personaji.
Shunda Ra Nunga aytdi: “Oqsoqol xudo, Kundan men paydo
bo ‘ldim! Xudolar-ajdodlar! Qaranglar odamlar ko‘zimdanyaratilganlar,
menga qarshi ular yovuz ishlarni o ‘yladilar. Menga ayting, siz bunga
qarshi nima qilar edingiz? Mana men kutdim, avvalo siz bu to ‘g'risida
nima deyishingizni eshitmasdari turib men ularni oMdirmadim.”
Shunda janobi oliylari N un aytdi: Ra mening o ‘g ‘lim uni paydo
qilgan va uni yaratgandan k o lra buyukroq xudo! Sening taxting
mustahkam va sendan q o ‘rqish katta” . Ha sening “ ko‘zing” seni haqorat
qilganlarga qarshi borsin!”
Shunda janobi oliylari Ra aytdi: “Qarang, ular sahroga qochdilar va
ularning qalblari q o ‘rquvda” .
Shunda ular janob oliylariga aytdilar: “0 ‘z k o ‘zingni j o ‘nat, ha
u senga yovuzlik qiladiganlarni y o ‘q qilsin, uning oldida b o ‘lishi va
unga qarshi turishi uchun qachon u Xator qiyofasiga kirganda.”
Va m a ’buda bordi va u odamlarni sahroda y o ‘q qildi.
Shunda bu janobi oliylari aytdi: “Xator bor dunyoda, chunki sen
(seni nima uchun yuborganim) o ‘shani amalga oshirding (shuning
uchun men seni yubordim)!”
Shunda m a ’buda aytdi: “Sen men uchun hayotsan! Men odamlarni
yengdim va yuragim ga quvonch!”
Shunda janobi oliylari Ra aytdi: “Men ularni kiritishda kuchliman,
ularning ustidan podsho sifatida.”
Va yuz berdi! Soxmet Gerakleopoldan boshlab ularning qonini
oqizib kechani o ‘tkazdi.
Shunda Ra aytdi: “M enga tez yuguradigan choparlarni chaqiring,
ha ular jism ni soyasi kabi yugursinlar!”
Shunda bu choparlar bir zumda olib kelindi.
43
Shunda xudo janobi oliylari aytdi: “ Ha ular Elefantinaga yugur-
moqdalar, ha ular menga ko ‘p didi2 olib keladilar!”
Unda bu didi olib kelindi.
Shunda xudo janobi oliylari geliopollik tegirmonchiga
didini
maydalashni buyurdi. Oqsochlar pivo uchun arpa maydaladilar. Shunda
didini odamlar qoniga o ‘xshatib xamirturushga qo'shdilar.
Shunda 7000 k o ‘za pivo tayyorladilar.
Shunda u Yuqori va Quyi Misr podshosi janob Ra bu xudolar
bilan pivoni k o ‘rishga keldi. Bu kun odamlarni Nil bo'ylab yuqoriga
qochgan kunlarida nia’budani odamlarni qirish ertasi edi.
Shunda janobi oliylari Ra aytdi: “O, bu qanday ajoyib, bu bilan
men odamlarni qutqaraman” .
Shunda Ra aytdi: “Buni oling va u odamlarni o'ldirgan joyga olib
boring” .
Shunda bu k o ‘zalarni bo‘shatish uchun Yuqori va Quyi Misrning
podshosi R ajanoblari kechaning g o ‘zalligidan k o ‘tarildi;
Va shunda to‘rtto m o n dalalari bu xudo janob oliylarining xohishi
b o ‘yicha shudring bilan t o ‘ldi.
Va ertalab bu m a ’buda keldi va uni toMgan holda k o ‘rdi va uning
yuzi quvonchli edi. Va shunda u icha boshladi va uning yuragi shodlikda
edi. Va u mast yurib odamlarni tanimadi.
Хрестоматия no истории древнего мира. М., 1991. 246-247 стр.
M a h k u m s h a h z o d a t o ‘g ‘r i s i d a e r t a k
P apirusdagi ertak m atni er.avv. X IIa s r g a tegishli deb belgilanadi.
4.1. Bir podsho haqida hikoya qiladilar, uning o ‘g ‘li y o ‘q edi va u
o 'z y e r i xudolaridan o ‘g ‘il s o ‘radi.
4.2. Va xudolar am r qildilarki, unga o ‘g ‘il tu g ‘ilsin deb...
4.3. Belgilangan muddatlarda uning xotini o ‘g ‘il tug‘di. Va m a ’buda
Xatxor I osmon m a'b udasi chaqaloqning taqdirini aytishga keldi. Va
ular basliorat qildilar.
4.4. “U timsoh, yoki ilon yoki itdan o ‘ladi. Chaqaloq oldiga q o ‘yil-
ganlar- eshitib janobi oliylariga yetkazdilar. Ha u yashasin, zarar
yetmasin va so g ‘ bo ‘lsin :
44
4.5. Shunda “Janobi oliylari - ha u yashasin, sog' bo'lsin - qay-
g'urdi va yuragi g'am gin bo'ldi va shunda janob oliylari: - Ha u
yashasin zarar yetmasin! Sahroda tosh uy qurishni va odamlar bilan
podsho saroyidan turli ajoyib narsalar bilan t o ‘Idirishdi. Ha u yashasin,
zarar yetmasin, so g ‘ bo'lsin. O 'sh a uyda uning o ‘g ‘li yashashi uchun
va tashqariga chiqmasligi uchun... buyruq berdilar.
4.7. Chaqaloq katta bo'ldi va bir kuni uy tomiga chiqdi va y o'lda
odamni va uning orqasida itni ko'rdi.
4.8. Shunda shahzoda yonida turgan xizmatkoridan so'radi:
“yo'ldagi odamning orqasidan nima harakat qilmoqda?”
4.9. Xizmatkor aytdi: “Bu it” . Shahzoda aytdi:
Menga ham
shunaqasini olib kelsinlar".
4.10. Shunda xizmatkor janobi oliylariga xabar berishga ketdi.
Shunda janobi oliylari: “ Ha u yashasin; zarar yetmasin sog' bo'lsin,
aytdilar: xafa bo'lm asligi uchun unga kichkina itvachcha yetkazilsin”
va unga kuchuk keltirdilar.
4.11. Va kunlaro'tdi, Shahzoda butun jismi bilan ulg'aydi va otasiga
aytdi: “Hech qayerga chiqmasdan qamoqda o'tirishning nima foydasi bor?
4.12. Baribir mening taqdirim bitilgan-ku!
4.13. Menga yuragim amr bo'y icha ish qilishga ruxsat bersinlar.
Hozircha xudo o 'z irodasiga ko'ra am r qilmagunicha...
5.1. Va shunda unga arava tayyorladilar va har xil qurol bilan
ta’minladilar. Xizmatkor berdilar vasharqiy qirg'o qqao'tkazibqo'y dilar.
5.2. Va unga aytdilar: “O 'z yuraging amri bilan bor va uning iti
ham u bilan edi. Va u yuragi amri bilan sahroga jo 'n a d i va sahrodagi
eng yaxshi parrandalar bilan ovqatlandi.
5.3. Naxarin hokimining yerlariga yetdi. Va Naxarin hokimining
qizidan boshqa bolasi y o'q edi.
5.4. Uning uchun uy qurdilar va derazalari yerdan yetmish lokt
balandda edi.
5.5. Va Naxarin hokimi Suriyaning barcha hokimlari o'g 'illarini
chaqirib ularga aytdi.
5.6. “Kim qizimning derazasigachasakray olsa, unga xotin bo'ladi.
5.7. Foydasiz urinishlarda k o 'p kunlar o'tdi. Va mana aravada
yosh yigit o'tib ketaverdi.
45
5.8. Va “hokimlarning o'g'illari o ‘smirni o 'z uyiariga oldilar va
uni yuvintirdilar.
5.9. Va otiga ozuqa berdilar. U uchun qo'llaridan kelgan hamma
narsani qildilar, badaniga mov surtdilar, oyoqlarini bog'ladilar. xizmat-
koriga non berdilar.
5.10. Va suhbatlashib unga aytdilar: “G o'z al yigit sen qayerdan
kelding?”
5.11. U ularga aytdi: “ Men M isr yeridan askarning o ‘g ‘liman.
5.12. Onani vafot etdi, otam boshqa xotin oldi. U meni yomon
ko'rdi, men esa undan qochdim.
5.13. Ular uni quchoqladilar va o'pdilar. Shundan keyin k o ‘p
kunlar o 'tdi, u hokimlarning o'g 'illarig a aytdi:
5.14. “ Sizlar nima qilasizlar?”
3 oy oldin. O 's h a vaqtdan
beri biz sakraymiz.
6.1. Kim derazagacha sakrasa, Naxarin hokimi qizini beradi.
6.2. U ularga aytdi: “agar oyoqlarini og'rim aganida edi, sizlar
bilan sakrar edim ” .
6.3. Va ular har kungidek sakrashga jo'nadilar. Yosh yigit esa
uzoqdan qarab turdi.
6.4. Hokimning qizi vuzi unga o'girildi.
6.5. Va shundan keyin u ham boshqalar bilan birga sakrashga bordi.
Yosh yigit sakradi va derazagacha sakray oldi.
6.6. Hokimning qizi uni o'pdi va uni quchoqladi.
6.7. Va hokimga xabar berishga yubordilar.
6.8. Unga aytdilar: “Bir odam qizing derazasigacha sakradi. Hokim
so'radi: “Qaysi hokimning o 'g 'l i bu...
6.9. Unga aytdilar: “Bu qandaydir askarning o 'g 'l i ” . U Misrdan
o 'g a y onasidan qochgan.
6.10. Shunda Naxarin hokimining j u d a ja h li chiqdi.
6.11. U aytdi: “Nahot men o 'z qizimni Misrdan kelgan qochoqqa
beraman? Ketaversin!” va yosh yigitga aytdilar: “Qayerdan kelgan
bo'lsang, o 's h a yerga ketaver.”
6.12. Va shunda hokimning qizi yigitni quchoqladi, xudoning nomi
bilan qasam ichdi: “X udo Ra Xoraxta abadiy. Bu yigitni mendan tortib
olsalar, yem aym an, ichmayman, mana shu vaqtda o 'la m a n ” .
46
6.14. Shunda u aytgan hamma gap to ‘g'risida otasiga aytishga
ketdilar va u odamlarni yosli yigitni joyiga oMdirishga yubordi.
6.15. Lekin qizi elchilarga aytdi: “ Ra abadiy, agar uni oMdirsalar,
quyosh botishidan s o ‘ng men oMaman.
6.16. Undan keyin bir daqiqa ham tirik q o lm a y m a n ...'’
6.17. Shunda bu to 'g 'risid a otasiga aytdilar va u qizi bilan yosh
yigitni olib kelishni buyurdi.
7 . 1. Shunda yosh yigit [...J o ‘sha vaqt hokimning qizi ham
7.2. Otasiga kirdi [...J va hokim uni quchoqlab o ‘pdi. Va unga
aytdi: “O 'z in g t o ‘g ‘ringda gapir...
7.3. Sen menga o ‘gMl kabi... Yosh yigit hokimga aytdi: Men Misr
yeridagi askarning o ‘g ‘li, mening onam o ‘ldi.
7.4. Otam boshqa xotin oldi, u meni yomon k o ‘rdi va men qochib
ketdim. Hokim unga qizini xotinlikka berdi.
7.5. IJ unga dala va uy hamda mol, boshqa har xil boyliklar berdi.
Va mana shundan keyin k o ‘p kunlari o ‘tdi.
7.6. Yosh yigit xotiniga aytdi: “Men uch taqdirga: timsohga,
ilonga, itga oMimga m ahkum m an” . Xotini unga aytdi:
7.7. “0 ‘z
itingni oMdirishga
buyruq ber?” U xotiniga aytdi:
“Kichkinaligida olgan va o ‘stirgan itni oMdirishga buyruq bennayman” .
7.8. Shu vaqtdan boshlab xotini erini ehtiyot qildi va bir o ‘zi
ko'chaga chiqishiga yoM qo ‘ymadi.
7.9. 0 ‘smir Misr yeridan kelgan o ‘sha kun uning taqdiridan biri
boMgan timsoh yonida suvlikda boMdi.
7 . 10. 0 ‘sha suvda qudratli suv ruhi bor edi. U ruh timsohga suvdan
chiqishga yoM bermadi, timsoh ruhni ketishigayoM q o ’ymadi.
7.11. Quyosh k o ‘tarilgan paytda ular yakkama-yakka chiqib
olishdilar va bir kun emas, toMa uch oy.
7.12. Va kunlar tugadi va o ‘tdi, o ‘smir o ‘z uyida quvonchli kunini
o ‘tkazish uchun turdi. Shundan keyin
7 . 13. tungi shamol kabi o 'sm ir karavotga yotdi, uyqu butun jismini
egalladi. Shunda
7.14. xotini bir k o ‘zani toMdirdi [ ] boshqasini pivo bilan. Mana
o ‘z uyasida o ‘smirni chaqish uchun ilon surgalib chiqdi.
8.1.
Xotini uning yoniga o ‘tirdi, u uxlamadi va mana [...] ilon. U
ichdi, mast boMdi va qornini osmonga qilib uxlab qoldi.
47
8.2. Shunda xotini chopqi bilan uni bo'laklarga bo'lib chopib
tashlashga buyurdi. Shunda erini uyg‘otdilar [...]
8.3. Xotini unga aytdi: “Qara, seni ilohing qoMingga o ‘z
taqdirlaringdab birini berdi. U seni kelajakda ham saqlaydi."
8.4. O bsmir Raga qurbonlik keltirdi va uning qudratini har kun
maqtadi. Shundan s o ‘ng ku n laro 'td i.
8.5. 0 ‘smir [...] o ‘z yeriga sayr qilishga chiqdi [... J
8.6. Va iti uning orqasidan bordi. Va mana it so'zlav boshladi [...
8.7. ...] o ‘smir undan qochdi va suv havzasiga yaqinlashdi.
8.8. Timsoli uni ruhi b o ‘lgan joyda ushlab oldi.
8.9. Timsoli unga aytdi: “Men seni ta’qib qiladigan taqdiringman.
Mana, to‘la uch oydan buyon
8.10. Men suv ruhi bilan ja n g qilaman. Endi men seni q o ‘yib
yuboraman. [...] suv ruhini o ‘ldir.” [...]
8.11. Shundan s o ‘ng yer nurga to ‘ldi va kevingi kun kirdi, [...]
keldi.
Naxarin - hozirgi Suriya hududidagi shahar.
Хрестоматия no истории древнего мира. М., 1991. 47-50 стр
Tayanch
Do'stlaringiz bilan baham: |