O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Хрестоматия по истории древнего мира. М., 1991. 199-202 стр
M isr Iskandariyasi
Strabon. G eografiya, XVTII, 7-9
Er. avv. 33 2-331-yillarda m akedoniyalik Iskandar M isrning O 'rta-
y e r dengizi qirg'og'ida 
Iskandariya shahriga 
asos soldi. Iskan-
dariya Ptolem eylar davrida (er. avv. 305-300-yillarda) M isrning p oy-
taxli, ellinizm m adaniyati o'chog'i, port, O 'rtayer dengizi sharqiy
qirg ‘og ‘idagi savdo markazi bo 'Idi. 
"
...G a v a n g a har ikki to m o n d a n keltiriladigan boyliklardan tashqari, 
bu yerda viloyatni ikki den g iz bilan yuvilishi va N iln in g h a yotbaxsh 
quyilishi oqibatida bu y e rd a h av o n in g y u m sh o q iig i ajoyib; shu bilan 
birga koMlarda b u n y o d qilingan b o sh q a sh ah arlar yozgi issiqda o g ‘ir 
va b u g ‘adigan hav o g a ega; chunki koMlar chetida q u y o sh issiqligi bilan 
b u g ‘ lanishlar oqibatida b o tq o q la r v u ju d g a keladi; botqoqliklardan iflos 
nam lik k o ‘tariladi, o d a m la r y u q u m li kasalliklar tu g 'd ira d ig a n , buzil- 
gan havo bilan nafas oladilar. Iskandariyada esa, aksincha, Nil y o z
b o sh id a t o ‘lib, zararli bugManishlarga olib kelishi m u m k in boMgan 
botqoqliklarni pay d o boMishiga yoM q o ‘y m a y koMni toMdiradi. Shu 
bilan birga u y e rd a shu v a q td a iskandariyaliklar y o z n i j u d a yo q im li 
o ‘tk a z a d ila r... Butun sh a h a r otliq va ek ip ajlar uchun qulay boMgan 
k o 'c h a l a r bilan boMingan; ikkita y u z futli en g k e n g k o ‘ch alar biri 
ikkinchisini t o ‘g ‘ri b u rch ak ostida kesib o ‘tadi. Shaharda, sh ah ar 
egaliagan b o 's h liq n i t o ‘rt, hatto uch qism ini q a m ra g a n eng g o ‘zal 
jam oa ziyoratgohlari v a p o d s h o saroylari bor. H aq iq atd an , har bir p o d ­
sho j a m o a y o d g o rlik la rig a q a n d a y d ir bezak q o ‘shishga harakat qildi 
v a bir vaqtni o ‘zida u n g a c h a m avjud boMganlarni sonini k o ‘paytirib, 
o ‘zi uchun alohida saroy q u r d i... B archa s aroylar o ‘zaro gavan bilan va 
o x irgisidan tashqari h a m m a s i bilan birlashtirilgan. P o d sh o inshootlarini
229

---

bir qism ini sa v r qilish uchun joy, k en g ash lar uchun zal va M useydagi 
olim larni o vqatxonasi b o 'lg a n M usey5 tashkil qiladi. Bu kollegiya 
davlat ta 'm in o tid a n foydalanadi va kohinga, q ach o n la rd ir p o d sh o endi 
S e z a r tayinlaydigan M u se y b o s h lig ‘iga ega. P o d sh o saro y in in g boshqa 
b o ‘ limi Serna deb ataladigan p o d s h o so g 'o n a la ri va Iskandar uchun bino 
tashkil qiladi. Iskandarni oMigini P to lem ey Iskan d ariy ag a olib keldi, 
uni o ‘sha t o b u td a boMmasa ham, hozir y o tg a n jo y i d a dafn qildi; hozirgi 
tobut shishadan, P to lem ey uni oltin tobutga q o ‘y d i ... Katta gavanga 
kirish oldida o ‘n g t o m o n d a n orol va Faros m inorasi, boshqa to m o n d an
suv osti qoyalari va po d sh o q a l ’asi bilan L oxiada burni turadi. G av an g a 
k irad ig an lar uchun chap to m o n d a n L oxiada burni bilan birlashadigan 
ichki p o d sh o istiqom atgohi, ularda 
esa turli xil istiqomat xonalari 
va bogMar bor; ulardan pastda p o d sh o la rn in g m ulki. q azilgan yopiq 
g av an , va po d sh o saroyi va u ncha katta b o ‘lmagan g avan boMgan 
A n tiro d is orolchasi yotadi. O ro lch an i b u n d a y aytilishini sababi, u 
g o ‘yoki R o d o sn in g raqibi edi. U n in g ustida teatr binosi turadi, keyin 
( S ezar ibodatxonasi) deb aytilad ig an E m p o riy d a n b oradigan Poseydon 
ib odatxonasi bilan Poseydiy b u rm asi tu r a d i... K eyin Sezariy, Em poriy 
va m ah su lo t o m borlari turadi; b u n in g o rqasidan keyin G ep tastad iy g ach a 
kem a verflari jo y la sh a d i.