absorbsiyasini pasaytiradi, ichak tranzitini kuchaytiradi. VIP va motilin
ta’sir qilish mexanizmida, ular tomonidan ichak epiteliyasida joylashgan
adenilattsiklaza fermentining stim ulatsiyasi asosiy rol o'ynaydi.
S iklik nukleotidlarning roli.
H ozirgi zam on tushunchasiga k o ‘ra
ad en ilattsik lazaga, y a ’ni e p ite lio tsitla r b azo la te ra l m em branasid a
jo y la sh g a n ferm en t tiz im ig a , ic h a k d a k e c h a d ig a n su v e le k tro lit
transepitelial jaray oni regulatsiy asid a hal qiluvchi rol berilm oqda.
Taxm in qilin ish icha, k o ‘pg ina sek reto r a g e n tlar (x o le ro g en va b.
bakterial toksinlar, biogen aminlar, o ‘t kislotalari va h.k.) ATS-sAM F
tizimi orqali ta’sir ko‘rsatadi. Diareya sindromi shakllanishi patogenetik
m exanizm i k o ‘pgin a ich a k in fe k s iy a la rid a (x o le ra , salm o n ellez,
dizenteriya, surunkali enteritlar) sAMF sintezining stimulatsiyasi orqali
amalga oshiriladi.
ATS indutsirlanishi tufayli sAM F ning enterotsitlarda k o ‘payishi,
ulaming apikal membranasining xloridlar, bikarbonatlar, suv, Na va К
uchun o ‘tkazuvchanligining oshishiga va keyinchalik bu moddalaming
e p ite lio ts itla rd a n ic h a k b o ‘s h lig ‘ig a tra n s m e m b ra n k o ‘c h ish i
faollanishiga olib keladi. Natijada ichakdagi narsalar hajm i ko‘payadi
va bu o‘z navbatida diareya sindromi rivojlanishiga olib keadi.
G iperosm olar diariya ichakda sh im ilish jara y o n in in g b u z ilis h i-
m a la b so rb siy a n a tija s id a k e lib c h iq a d i. L a k ta z a fe rm e n ti
yetishmovchiligi bilan bog‘liq sutdagi qand (chaqaloq va qariyalarda
u c h ra y d i) s h im ilish in in g b u z ilish id a , bu q an d in g ic h k a ic h a k d a
o ‘zlashtirilm aydi va p archalanm agan holda y o ‘g ‘on ichakka yetib
boradi va unda m ikroblar ta ’sirida bijgMydi, sut va sirka kislotalari
hosil b o ‘ladi. N atijada ich ak o sm olarligi o shadi, ichakka suv ja lb
q ilin a d i, u n in g ic h id a g i n a rs a la r h a jm i k o ‘p a y a d i, re ts e p to r la r
qitiqlanadi, ichak peristaltikasi kuchayadi, to‘xtovsiz ich ketish sodir
bo‘ladi.
T arkibida y e ta rli k le tc h a tk a b o ‘lm ag an kam o v q a t y eg a n d a,
adashgan asab m arkazi qo ‘zg ‘alishida ichak peristaltikasi susayadi,
qabziyat rivojlanadi. Uzoq muddatli qabziyatda axlat ichakda to ‘planib,
chirituvchi mikroflora bilan bog‘liq intoksikatsiya boshlanadi. Bijg‘ish
jarayonlarining kuchayishi ichakda gazlar (vodorod sulfidi, metan, C 0 2
va b.) yig‘ilishiga va m eteorizm rivojlanishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: