O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/219
Sana29.04.2022
Hajmi11,17 Mb.
#593222
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   219
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

Bolalarda suv-elektrolit almashinuvi buzilishlarining xususiyatlari.
B o la la rd a k a tta od am larg a n isb a ta n suvga talab katta. Bu m odda 
a lm a sh in u v in in g y u q ori in te n siv lig i v a s u v -e le k tro lit gom eostazi 
re g u la ts iy a s in in g ta k o m illa sh m a g a n lig i b ila n b o g 'liq . B o lalard a 
funksional suv zaxirasi kattalarga nisbatan 3,5 baravar kam. Chunki 
buyrakning konsentratsiyalash imkoniyati past. Suv yetishmovchiligiga 
sezgirlik ju d a yuqori. Erta yoshdagi bolalar ochlikni o g 'ir kechiradilar. 
Bolalarda suv yo'qotilishi ko'pincha dispepsik buzilishlar bilan bog'liq. 
Toksik dispepsiya toksik sindrom rivojlanishi bilan kechadi. Doimiy 
qusish va ich ketishi su v -tu z alm ashinuvining keskin buzilishiga va 
h ar xil a ’zolar, tizim lar funksional holatining jiddiy buzilishiga olib 
keladi. S uyuqlikning k o ‘p m iqdorda y o 'q o lish id a va organizm ning 
keskin suvsizlanishida eksikoz sodir bo'ladi.


Elektrolit alm ashinuvi patologiyasi
organizm suyuq m uhitlarida 
natriy, kaliy, kalsiy, magniy va mikroelementlar miqdori va nisbatining 
buzilishi hamda hujayra va hujayra tashqarisi sektorlarida elektrolitlar 
taq sim lan ish i va alm ash in u v in in g b u z ilish la ri b ila n tav siflan ad i. 
Hujayradan tashqaridagi asosiy elektrolitlar natriy, xlor, karbonatlar; 
hujayra ichidagi elektrolitlar kaliy, magniy, fosfatlar hisoblanadi.
N atriy yetish m o vch ilig ida g ip on atriem iya, o rtiq c h a b o iis h id a
gipematriemiya rivojlanadi. Giponatriemiya antidiuretik gormon ishlab 
chiqarilishining kamayishiga olib keluvchi osmotik bosimning pasayishi 
va o rg an iz m d a n su v a jra lis h in in g k u c h a y is h in i c h a q ira d i. 
Gipematriemiya osmotik bosim oshishiga va antidiuretik gormon ko‘p 
ish la b c h iq a rilis h i b ila n b o g i i q su v s a q la n is h ig a o lib k e la d i. 
Giponatriemiya organizmga ovqat bilan natriyning yetarli kirmasligida 
(0,5 g kam, m e’yorda bir kunda 3 -6 g), shuningdek natriyning juda 
k o ‘p y o ‘qotilishida uchraydi. B unaqa ho lat b u y rak kanalchalarida 
n a triy re a b s o rb siy a s in in g b u z ilis h id a k u z a tila d i va o rg an iz m d a
aldosteron ishlab chiqarishining kamayishi bilan b o g iiq ; ter ajralishi 
k u chayganda, u z lik siz q u sish d a, b u y rak u sti bezi p o ‘stlo q qism i 
patologiyasida (addison kasalligi) uchraydi. N atriy tanqisligining klinik 
игшшуш! uu lisui uiuuchi iiavbaiua uning yo q o iu isn tezngi, Keyin 
esa natriyning yo'qotilish miqdori bilan aniqlanadi (Uilkinson A. U., 
1974). Masalan, 250 mmol/I natriyning asta-sekinlik bilan yo‘qotilishi 
faqat ish qobiliyatining va ishtahaning pasayishini chaqiradi. 250-500, 
ayniqsa 1500 mmol/l natriyning qusish va ich ketishda tez yo‘qotilishi 
esa qon aylanishining og‘ir buzilishlariga olib keladi.
G ip e m a trie m iy a n a triy n in g o v q a tla r b ila n o rtiq c h a is te ’m ol 
qilinishida, organizm suvsizlanishida, oliguriya yoki anuriyada, buyrak 
usti bezi giperfunksiyasida, giperaldosteronizm da, Itsenko - Kushing 
kasalligida, kortikosteroid preparatlari, adrenokortikotrop gormon va 
b. lam i uzoq vaqt qabul qilganda rivojlanadi. G ipertoniya kasalligi 
patogenezida gipem atriem iya muhim rol o ‘ynaydi. Siydik kislotaning 
n atriy tuzi suvda kam eriy d i va p o d ag ra k a sallig id a to ‘qim alarga 
c h o ‘kadi.
Qonda kaliyning kam ayishi gipokaliem iya y urak aritm iyasining 
rivojlanishiga olib keladi va asab hujayralari q o ‘zg ‘aluvchan!igining 
pasayishi, qisman shol b o iis h va shol b o iis h , umumiy depressiya bilan 
tavsiflanadi. Giperkaliemiya yurak qo‘zg‘aluvchan!igi, o ‘tkazuvchanligi 
va avtomatizmining pasayishiga olib keladi. Spazmalar va talvasalarga 
m oyillik bilan tavsiflanadi. Gipokaliemiya kaliyning ko ‘p ajralishida


(masalan, aldosteronning ortiqcha b o iish i) va uning ovqatlar bilan kam 
k irish id a k u zatilad i. O rganizm da kaliyning k o ‘payishi uning k o ‘p 
miqdorda kirishida, kam miqdorda ajralishida (masalan, aldosteronning 
kamayishi), shuningdek hujayralar shikastlanishida (infeksiya, kuyish, 
gemoliz, travm a) va b. uchraydi.
K alsiy - fosfor alm ashinuvi patologiyasi qalqonsim on bezi oldi 
bezlari funksiyasi - paratgorm on va uning antagonisti - kalsitonin 
(qalqonsim on bez g orm oni) ishlab chiqarilishining o ‘zgarishi bilan 
cham barchas b o g ‘liq b o iib , ichakda kalsiy va fosfatlar shim ilishi, 
skelet va tishlar ohaklanishining buzilishi, fo sfo r-k alsiy tuzlarining 
yum shoq to ‘qim alarda cho‘kishi bilan namoyon b o ia d i. Paratgormon 
yetishm ovchiligi v a kalsitoninning ortiqcha b o iis h id a qonda kalsiy 
m iqdori kam ayadi, gipokalsiem iya sodir b o ia d iio Bu asab-m ushak 
q o ‘z g ‘a lu v c h a n lig in in g k u c h a y ish i n a tija s id a te ta n ik ta lv a s a la r 
rivojlanishi bilan tavsiflanadi.
O rganizm da k alsiy ionlari yetishm ovchiligi raxit, spazm ofiliya, 
a lle rg ik v a teri k a sa llik la ri, qon ivishi kasalliklari, uzoq m uddatli 
im m obilizatsiyalarda kuzatiladi. Paratgorm onning ortiqcha b o iish id a
(R eklingauzen k asallig i yoki fibrozli osteodistrofiya) qonda kalsiy 
miqdori k o ‘payadi, fosfor miqdori kamayadi. Suyak to‘qimasidan kalsiy 
y u v ila d i, u n in g o ‘rn in i fib ro z t o ‘q im a e g a lla y d i, o ste o p o ro z -
suyaklaming yumshashi sodir b o iad i. Paratgormon ortiqcha boiishid a 
K re b s s ik li fe rm e n tla ri (la k ta t - va iz o ts itra t - d e g id ro g e n az a ) 
faolligining y o ‘qotilishi suyaklarda limon va sut kislotalari to‘planishiga 
olib keladi. U lar bilan kalsiy eruvchan tuzlar hosil qiladi. Bu kalsiyni 
suyakdan qonga chiqishini ta ’m inlaydi. K islotalik muhitda ishqoriy 
fosfataza faolligining kam ayishi ham m a’lum rol o ‘ynaydi, chunki u 
m e ’y o riy h o la td a o ste o b la stla r to m o n id an su y ak lard a k a lsiy n in g
k a ls iy fo s fa t v a k a ls iy k a rb o n a t sh a k lid a c h o ‘k ish in i t a ’m inlaydi. 
G iperparatireozda fo sfor-kalsiy tuzlari a ’zo va to'qim alarda (buyrak, 
o ‘pka, teri) c h o ‘kadi. N atijad a bu a ’zolarning funksiyasi buziladi, 
buyrakda toshlar hosil b o ia d i, arteriyalar kalsinozi rivojlanadi.
M agn iy a lm ash in u v i p ato lo g iy asi kalsiy va kaliy alm ashinuvi 
buzilishi bilan b o g iiq . M agniy defitsiti ochlikda va uning shimilishining 
b uzilishida, diareya, oqm a, rezeksiya va h.k. Iarda oshqozon-ichak 
shirasi bilan y o ‘qotilishida kuzatiladi. Gipomagniemiya klinik nuqtai 
nazardan m adorsizlik va apatiya, giperm agniem iya esa gipotenziya, 
seruyqulik, nafasning pasayishi, tog‘ay reflekslarining yo‘qolishi bilan 
kechadi (Ovsyannikov V. G., 1987) .



Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish