O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

(6-7 foiz)
nisbatan pasaytirilib, 5,5-6,5 foiz doirasida belgilanmoqda. 
2015-yilga moʻljallangan pul-kredit koʻrsatkichlari prognozi yuqorida qayd 
etilgan vazifalarni amalga oshirilishi prognoz parametrlaridan kelib chiqib 
belgilanmoqda. 
Bunda inflyatsiya darajasining belgilanayotgan maqsadli parametrlar 
doirasida boʻlishini ta’minlash va yalpi ichki mahsulotning koʻzda tutilayotgan 
oʻsish sur’atini moliyaviy qoʻllab-quvvatlash maqsadlaridan kelib chiqqan holda, 
2015-yilda oʻrtacha yillik pul massasining yalpi ichki mahsulotga nisbatini 1,0 foiz 
banddan yuqori boʻlmagan miqdorida oshirish koʻzda tutilmoqda. 
Oʻz navbatida, mamlakat yalpi ichki mahsulotining oʻsishiga mos ravishda 
tijorat banklari tomonidan iqtisodiyotni kreditlash hajmlarining kengaytirilishi 
hamda mamlakat toʻlov balansi, xususan, tashqi savdo balansi ijobiy saldosining 
ta’minlanishi natijasida bank tizimi sof tashqi aktivlarining koʻpayishi 2015-yilda 
ham muomaladagi pul massasi oshishining asosiy omillari boʻlib xizmat qilishi 
kutilmoqda. 
Jumladan, yalpi ichki maxsulotning koʻzda tutilayotgan oʻsish sur’atlarini 
moliyaviy ta’minlash maqsadida iqtisodiyotning real sektoriga yoʻnaltiriladigan 
kredit qoʻyilmalari hajmining kamida 25 foizga oʻsishi prognoz qilinmoqda. 

---

79
Oʻz navbatida, 2015-yilda ham Markaziy bank muomaladagi pul massasini 
tartibga solishda monetar siyosatining bozor instrumentlaridan keng foydalanish va 
ularning samaradorligini oshirib borish boʻyicha ishlarni davom ettiradi. 
Bunda asosiy e’tibor, inflyatsiyaning maqsadli koʻrsatkichlar doirasida 
boʻlishini va iqtisodiyotda pulga boʻlgan talab va taklifning mutanosibligini 
ta’minlashga qaratiladi. 
Shu bilan birga, bank tizimida likvidlik tanqisligi vujudga kelishining oldini 
olish va aksincha tizimdagi ortiqcha likvidlikning iqtisodiyotda inflyatsion 
bosimning kuchayishiga olib kelishiga yoʻl qoʻymaslik maqsadida bank tizimi 
likvidligini maqbul darajada ushlab turish uchun zaruriy choralar koʻrib boriladi. 
Xususan, tashqi savdo balansi ijobiy saldosining ta’minlanishi natijasida 
bank tizimida vujudga kelishi mumkin boʻlgan ortiqcha likvidlikning inflyatsion 
bosimini oldini olish hamda pul massasini tartibga solish maqsadida tijorat 
banklarining boʻsh turgan pul mablagʻlarini Markaziy bankdagi muddatli 
depozitlarga jalb qilish orqali sterilizatsiya operatsiyalari oʻtkazib boriladi. 
Shuningdek, iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini moliyaviy qoʻllab-quvvatlash 
maqsadida tashkil etilgan Oʻzbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot 
jamgʻarmasiga tegishli mablagʻlarni yoʻnaltirilishining davom ettirilishi pul 
massasi oʻsishining oldini olishga va uni belgilangan maqsadli koʻrsatkich 
doirasida ushlab turishga xizmat qiladi. 
Oʻz navbatida, 2015-yilda yuqori iqtisodiy oʻsish sur’atlarini va 
iqtisodiyotning real sektoridagi investitsion faollikni qoʻllab-quvvatlash maqsadida 
hamda iste’mol narxlari indeksi boʻyicha hisoblanadigan inflyatsiyaning va YaIM 
deflyatorining pasayishi prognoz qilinayotganligini inobatga olib, 2015-yilning
1-yanvaridan 
boshlab 
Markaziy 
bankning 
qayta 
moliyalash 
stavkasi 
10 foizdan 9 foizgacha tushirildi. 
Qayta moliyalash stavkasining tushirilishi natijasida kreditlar boʻyicha foiz 
stavkalarining yanada pasayishi va buning oqibatida xoʻjalik yurituvchi 
subyektlarning bank kreditlarini toʻlashdagi foiz toʻlovlari boʻyicha xarajatlarining 
kamayishi hamda bank kreditlariga boʻlgan talabning oshishi kutilmoqda. 

---

80
Bundan tashqari, pul massasining va pul bozoridagi foiz stavkalarining 
oʻzgarish dinamikasidan hamda tijorat banklari tomonidan iqtisodiyotga 
ajratilayotgan kreditlar hajmining oʻsish sur’atlaridan kelib chiqqan holda majburiy 
rezervlar normasi zarur hollarda oʻzgartirib boriladi. 
2015-yilda ham valuta siyosatini amalga oshirishda asosiy e’tibor milliy 
valuta barqarorligini ta’minlashga hamda eksportbop va import oʻrnini bosuvchi 
mahsulotlar ishlab chiqarishni yanada ragʻbatlantirishga qaratiladi. Bunda 
soʻmning AQSh dollariga nisbatan almashuv kursini belgilangan koridor doirasida 
bosqichma-bosqich devalvatsiya qilib borish orqali uning real effektiv almashuv 
kursining pasayib borishi va shu orqali mamlakatimiz eksportyorlari 
raqobatbardoshligining oshishi ta’minlanadi. 
Oʻz navbatida, soʻmning almashuv kursi keskin tebranishining oldini olish 
va uning belgilangan koridor doirasida boʻlishini hamda ichki valuta bozoridagi 
barqarorlikni ta’minlash maqsadida Markaziy bank banklararo valuta bozoridagi 
operatsiyalarda faol ishtirok etib boradi. 
Bunda Markaziy bank, zarur hollarda, tijorat banklaridan xorijiy valutalarni 
(AQSh dollari, evro, yapon iyenasi va funt sterling) belgilangan muddat va 
almashinuv kursida qayta sotish sharti bilan, sotib olish (SVOP operatsiyalari) yoki 
xorijiy valutalarni garovga olgan tarzda qayta moliyalash kreditlarini berish 
operatsiyalarini amalga oshiradi. 
Umuman olganda, yuqorida sanab oʻtilgan chora-tadbirlarning uygʻunlikda 
amalga oshirilishi va monetar siyosat instrumentlarini qoʻllash mexanizmlarini 
bozor tamoyillari asosida takomillashtirib borilishi Markaziy bank tomonidan olib 
borilayotgan pul-kredit siyosatining makroiqtisodiy koʻrsatkichlarga ta’sir 
kanallarini kuchaytirishga, bank tizimi likvidligini ta’minlashga va pul bozorida 
ijobiy foiz stavkalarining shakllanishiga xizmat qiladi.