O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

3.1.2-jadval 
Pul-kredit siyosatining tartiblari boʻyicha mamlakatlarni guruhlash 
 
(2010-yil holatiga koʻra) 
Targetlash siyosati 
Mamlakatlar soni 
Guruhdagi ulushi, % 
Pul taklifini targetlash 
29 
15 
Valuta kursini targetlash 
113 
60 
Inflyatsiyani targetlash 
25 
13 
Diskretsion pul-kredit siyosat 
22 
12 
Jami 
189 
100 
Manba: Моисеев С. Р. Денежно-кредитная политика: теория и практика: учеб. Пособие. –
М.: Московская финансово-промышленная академия, 2011. С. 224. 
Turli mamlakatlarda maqsadli moʻljallarni e’lon qilishda oʻz yondashuvlari 
mavjud. Avstraliya, Finlandiya va Shvetsiyada markaziy banklar dastlab hukumat 
bilan ochiq kelishuvsiz inflyatsiyaning maqsadli moʻljallarini bildirishar edi. 
Kanada va Yangi Zelandiyada inflyatsiya moʻljallari avvaldan moliya vaziri va 
markaziy bank boshqaruvchisining oʻzaro kelishuvlari natijasi boʻlib kelgan. 
Keyinchalik boshqa mamlakatlar ham shunday yondashuvga kelishdi. Inflyatsion 
targetlash 
joriy 
etilgan 
mamlakatlarda 
maqsadning 
kimlar 
tomonidan 
belgilanishidan tashqari maqsadga erishish davrlari, maqsadli moʻljallarining 
oraligʻi va inflyatsiyani hisoblash indekslari turlicha (3.1.3-jadval). 
 
 

---

69
3.1.3-jadval 
Maqsadli moʻljallarni belgilash 
Mamlakat 
IT joriy 
etilgan yil 
Maqsadli 
moʻljal, % 
Inflyatsiya 
indeksi 
ITning ta’sir 
etish davri, 
choraklar 
Maqsadni 
belgilash 
Avstraliya 
1993 
2.0-3.0 
INI 
chegarasiz 
markaziy bank va 
hukumat
Braziliya 
1999 
2.5-6.5 
INI
 
4 
markaziy bank va 
hukumat 
Kanada 
1991 
1.0-3.0 
INI 
6-8 
markaziy bank va 
hukumat 
Chili 
1999 
2.0-4.0 
INI 
8 
markaziy bank 
Kolumbiya 
1999 
4.5-5.5 
INI 
4 
markaziy bank va 
hukumat 
Chexiya 
1998 
2.0-4.0 
INI 
6-8 
markaziy bank 
Vengriya 
2001 
2.5-4.5 
INI 
4 
markaziy bank 
Islandiya 
2001 
1.0-4.0 
INI 
chegarasiz 
markaziy bank va 
hukumat 
Isroil 
1997 
1.0-3.0 
INI 
4 
hukumat 
Koreya 
1998 
2.5-3.5 
INI 
4 
markaziy bank va 
hukumat 
Meksika 
2002 
2.0-4.0 
INI 
4 
markaziy bank 
Yangi 
Zelandiya 
1990 
1.0-3.0 
INI 
6-8 
markaziy bank va 
hukumat 
Norvegiya 
2001 
1.5-3.5 
INI 
8 
hukumat 
Peru 
2002 
1.5-3.5 
INI 
4 
markaziy bank 
Fillipin 
2002 
5.0-6.0 
INI 
4 
markaziy bank va 
hukumat 
Polsha 
1999 
1.5-3.5 
INI 
5-7 
markaziy bank 
JAR 
2000 
3.0-6.0 
INI 
4 
markaziy bank 
Shvetsiya 
1993 
1.0-3.0 
INI 
4-8 
markaziy bank 
Shveytsariya 
2000 
0.0-2.0 
INI 
chegarasiz 
markaziy bank 
Tailand 
2000 
0.0-3.5 
INI 
4 
markaziy bank 
Buyuk 
Britaniya 
1992 
1.0-3.0 
INI 
chegarasiz 
hukumat 
Manba: Моисеев С. Р. Денежно-кредитная политика: теория и практика: учеб. Пособие. –
М.: Московская финансово-промышленная академия, 2011. С. 390-391. 
Mamlakatning Markaziy banki – ushbu davlat bank tizimining asosiy qismi 
boʻlib hisoblanadi. Markaziy bank – birinchi navbatda davlat va milliy iqtisodiyot 
oʻrtasida vositachi boʻlib hisoblanadi. Ammo Markaziy bank oʻz oldiga foyda 
olishni asosiy maqsad qilib qoʻymaydi. Xalqaro amaliyotda Markaziy bank 
bajaradigan funktsiyalari uzoq yillar mobaynida deyarli oʻzgarmay aniq 
modifikatsiyalangan koʻrinishga egadir. 

---

70
Shuni ta’kidlash lozimki, tijorat banklari tarkibidan Markaziy banklarning 
ajralib chiqishi natijasida mamlakatda ikki boʻgʻinli bank tizimi shakllantirildi va 
birinchi boʻgʻinni Markaziy bank egalladi.Ushbu omil esa Markaziy bankning 
asosiy maqsadi va vazifalarni ishlab chiqishi taqozo etadi.