O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

Kh
quyidagi formula 
bilan belgilanadi:
is
 
^loy
K b = Y ^ -
(
2
)
• 'm a x
Axborot miqdorining oshishi bilan uning qiymati, ya’ni u bilan 
bog'liq bo'lgan harajatlar ortadi. Biroq bu qiymatning o'sishi bir tekis 
rivojlanmaydi, chunki u axborot miqdori oshgandagina ortadi. Bu axborot 
birligiga harajatlar miqdori ortishi sababli axborotni qayta ishlash
58

---

murakkabligi oshishi natijasida o‘sishi bilan izohlanadi. Demak, axborot 
to'laqonliligi koefTitsiyenti axborotga ketgan harajat bilan bogMiq.
Teskari belgilar bilan olingan yo'qotishlar oMchami iqtisodiy samarani 
(oxir-oqibatda foydani) ifodalaydiki, u axborot notoMaqonligi va o'z vaqtida 
yetkazilmaganligi tufayli yo‘qotishlarni bartaraf etish natijasida olinishi 
mumkin.
Iqtisodiy samara 
(/) bilan axborotni yo'qotish (5) o'rtasidagi aloqa 
quyidagi bogMiqlikda ifodalanadi:
bu yerda 
M —
yo'qotishlaryoki iqtisodiy samara koefTitsiyenti (ularning 
maksimal ahamiyatiga nisbatan).
Smax maksimal yo'qotishlar axborot umuman yo'q paytida yuzaga 
keladi. Ularning o'lchami axborotsiz to'g'ri qaror qilish ehtimoli hisobga 
olingan holda belgilanishi lozim.
M
koefTitsiyenti o'z navbatida 
axborot toMaqonligi koefTitsiyenti
(Afff)dan, u bilan bog'liq 
harajatlar^,) 
va 
yo'qotishlarga 
(S2)
bog'liq. 
Demak, axborot toMaqonligi koefTitsiyenti optimalligi sharoitlarini ikki 
yoqlama aks ettirishi mumkin: harajat va yo'qotishlar summasini 
minimallashtirish, ya’ni 
yoki foyda va harajatlar o'rtasidagi
farqni maksimallashtirish, ya’ni 
(E—S)max.
Axborot harajatlari uning 
miqdoriga, shuningdek sifat harakteristikalariga bog'liq holda belgilanadi.
Umumiy holda axborot hisobini axborotning mazmuni, usuli va 
miqdori bilan tavsiflash mumkin.