O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

9.3. Avtomatlashtirilgan ish joylarining tuzilishi
va ish rejimlari
Avtomatlashtirilgan ish joylarini tashkil qilish natijasida mutaxas- 
sislarning faoliyati yuksaladi. Chunki har qanday boshqarish apparatida 
ishlarning operativ va joriy rejalarni tuzish, topshiriqlar berish va uning 
bajarilishini nazorat qilish va boshqa vazifalaming to'plamlarini kompyuter 
zimmasiga yuklatish mumkin.
Hozirgi kunda avtomatlashtirilgan ish joylari texnik vositalarining 
tarkibi umumlashtirilmagan. Umumiy holda uning tarkibiga quyidagi 
vositalar kiradi; kompyuter, bosgich, tashqi xotira, nusxa olish vositasi, 
interfeys va boshqalar. 9.1 -rasmda AIJ ning umumiy tuzilishi ko'rsatilgan.
12 — R.X. Alimov va boshq.
177

---

9.1-rasm. 
Avtomatlashtirilgan ish joyining umumiy ko’rinishi.
AIJ ni tashkil qilishda quyidagi talablar asosiy hisoblanadi:
• kerakli axborotni o ‘zida jamlangan m a’lumotlar bazasining 
mavjudligi;
• axborotni tez qidirib topish imkoniyati;
• axborotni qulay usulda taqdim etish; muloqot o'tkazish dasturlarining 
mavjudligi;
• boshqa axborot manbaalari bilan operativ aloqani o'rnatish;
• texnik va dasturiy vositalar bilan ishlashning qulay usullarini joriy 
qilish va boshqalar.
Yuqoridagi talablarni AIJ da amalga oshirish uchun amaliy faoliyatni 
ta’minlash, qaror qabul qilish, murakkab yumushlar va aloqani o'rnatish 
kabi tizimlardan tashkil topishi lozim. Bu tizimlarning axborot asosini 
quyidagi vositalar tashkil qiladi: axborotni qidirish, ya’ni elektron kalendar, 
elektron daftar, shaxsiy arxiv, topshiriqlar kartotekasi va boshqalar; 
boshqaruv va iqtisodiy jarayonlami modellashtirish paketi; matnli 
ma’lumotlarni ishlash paketi va boshqalar.
Kompyuter bazasidagi 
AIJ ni 
ishlab chiqish o'zining 
xususiyatlariga
ega va ularning asosiylariga quyidagilarni kiritish mumkin:
1. Muloqotli tizimni amalga oshirish.
2. Axborotni grafik tasvirlash vositalaridan keng foydalanish.
3. Foydalanuvchilar — kasb egalari tomonidan AIJ ning operatsion 
tizimlpri va dasturiy vositalarini o'zlashtirish soddaligi.
4. Axborotni tashqi manbaalarda tashkil qilish va saqlashning soddaligi 
va qulayligi.
Shundan kelib chiqqan holda