Nutqning fonetik birliklari. Bo`g`in va urg`u

Bog`lovchisiz qo`shma gaplar

Reja:

• 1. Bog`lovchisiz qo`shma gaplar haqida
• 2. Bog`lovchisiz qo`shma gaplar turlari
• 3. Bog`lovchisiz qo`shma gaplarda tinish belgilari

O'zaro bog'lovchi yoki bog'lovchi vazifasidagi vositalarsiz, faqat mazmun va oharig jihatdan bog'langan oddiy qo'shma gap bog'lovchisiz qo'shma gap deyiladi. Masalan: Bulbulo, keltir bahor xabarin, boyqushga qo'ygin yomon so'z barin. (S. Sh.) Daryo bo'lib oqdim, qushbo'lib uchdim. (S.Z.) Bog'lovchisiz qo'shma gaplar qismlarning o'zaro munosabatiga ko'ra:

• O'zaro bog'lovchi yoki bog'lovchi vazifasidagi vositalarsiz, faqat mazmun va oharig jihatdan bog'langan oddiy qo'shma gap bog'lovchisiz qo'shma gap deyiladi. Masalan: Bulbulo, keltir bahor xabarin, boyqushga qo'ygin yomon so'z barin. (S. Sh.) Daryo bo'lib oqdim, qushbo'lib uchdim. (S.Z.) Bog'lovchisiz qo'shma gaplar qismlarning o'zaro munosabatiga ko'ra:
• 1. Bog'langan qo'shma gapga sinonim bo'lgan bog'lovchisiz qo'shma gap.
• 2. Ergashgan qo'shma gapga sinonim bo'lgan bog'lovchisiz qo'shma gap.
• 3. Bog'lovchisiz qo'shma gap sinonim bo'lmagan bog'lovchisiz qo'shma gaplarga bo'linadi.

Bog`langan qo`shma gaplar sinonim bo`ladigan bog`lovchisiz qo`shma gaplar ma`no turlari

Ergashgan qo'shma gapga sinonim bo'lgan bog'lovchisiz qo'shma gap

• Hamal kirdi—amal kirdi (payt)
• Savr kirdi—davrkirdi (payt)
• It huradi—karvon o'tadi (to'siqsiz)
• Qor yog'di—nur yog'di (o'xshatish)
• Har yerni qilma orzu, har yerda bor tosh –tarozi (sabab.)
• Bog'lovchisiz qo'shma gap qismlari kesimlarning qanday ifodalanishiga ko'ra ikki xil:
• l.Bir xil qismlardan tuzilgan bog'lovchisiz qo'shma gap. Masalan: Quyosh daraxt orqasiga cho'kdi, dala qoraydi.(P. T.) Daryo ketar tosh qolar, o'sma ketar qosh qolar. (Maqol.) 2. Turli xildagi qismlardan tuzilgan bog'lovchisiz qo'shma gap:Bilib turibsiz, men hech narsa deganim yo'q. Havasim kuchli.o'ylarim, xayollarim dunyo-dunyo. (O.)