Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy matni

Download 1,44 Mb.

bet	219/236
Sana	30.01.2022
Hajmi	1,44 Mb.
	#419289

1 ... 215 216 217 218 219 220 221 222 ... 236

Bog'liq
Mavzu Bolalarning nutqini o’stirish fanining predmeti maqsad va

O‘rta

Ta’lim tili	Bolalar soni
Nutqni egallash darajasi
YUqori	Bolalar soni	O‘rta	Past
1. Rus tili	38	7 (18,42%)	19 49,91%)	12 (31,67%)
2. O‘zbek tili	38	-	20 (52,6%)	18 (47,43%)

Rus tilida «R», «L» tovushlaridagi fonetik buzilishlar (noto‘g‘ri talaffuz) 3 nafar bolada kuzatildi. Leksik buzilishlar shundan iborat bo‘ldiki, bunda bolalar bir so‘z o‘rniga boshqasini qo‘lladilar, masalan, pustil strelu o‘rniga strelnul; vstretil o‘rniga vstretilsya; jila babka s dedom o‘rniga jila baba s detkoy.
Grammatika sohasidagi kamchiliklar shundan iboratki, bunda bolalar so‘zlami rodda noto‘g‘ri moslashtirdilar (vstretilsya kolobok lisu), gap bo‘laklari ham noto‘g‘ri joylashtirilgan (inversiya): - A doktora tam ne Ьы1о, a volk tolko Ьы1; I navstrechu emu vstretilsya zayas va boshq.
Maktabgacha katta yoshdagi bolalarning nutqini tadqiq etish natijalarini sifat jihatdan tahlil etish shuni ko‘rsatdiki, eng ko‘p fikr bildirishlar hajmi sevimli ertaklarni aytib berish hissasiga, eng kami esa, o‘z shaxsiy tajribasidan kelib chiqib, hikoya tuzish hissasiga to‘g‘ri keldi.
Fikr bildirish hajmi va nutqning tezkorligi nafaqat bolaning faol lug‘at zahirasini, balki uning «o‘ta tezkor sintez» qila olish qobiliyatini ham tavsiflaydi. Bundan tashqari, fikr bildirish hajmi uning ob’ekt bilan tanishlik darajasidan dalolat bermoqda. Bolalarning biron-bir narsa, hodisa haqidagi bilimlari qanchalik chuqur va xilma-xil bo‘lsa, ularning fikr bildirishlari ham shunchalik keng bo‘ladi.
Bolalarning nutqida oddiy gaplar ko‘pchilikni tashkil qiladi. Ba’zan ESA, VA kabi bog‘lovchilar ishtirokida tuzilgan va ba’zan esa ularsiz bog‘langan qo‘shma gaplar ham uchrab turadi. Bildirish xususiyatiga ko‘ra bolalar hikoyalaridagi aksariyat gaplar darak gaplardir, nutq bir xil ohangda jaranglaydi, ko‘pincha so‘zlar o‘rtasidagi sintaktik bog‘liqlik, ya’ni: gapdagi so‘zlar tartibi, inversiya buzilishiga oid xatoliklarga yo‘l qo‘yiladi.

Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: