Нуряддин казымов

Яmяyиn иdrak mяnasы. Tяbияt vя cяmиyyяt hadиsяlяrиnиn dяrk olun-
masыnda яmяyиn mцstяsna яhяmиyyяtиnи unutmaq olmaz. Иstehsal 
alяtlяrиndяn (baltadan, beldяn, rяndяdяn, mишardan, kotandan, 
traktordan vя s.-dяn) иstиfadя edяrяk tяbияt cиsиmlяrиnя (aьaca, taxta-
ya, torpaьa vя s.-я) tяsиr gюstяrяn шяxs bиr neчя cяhяtdяn faydalanыr. 
O, явvяla, иstиfadя etdиyи alяtиn keyfиyyяtиnя yaxыndan bяlяd olur; иkиn-
cиsи, tяsиr gюstяrdиyи cиsmиn xцsusиyyяtlяrиnи юyrяnиr; цчцncцsц, alыnan 
mяhsulun (buьdanыn, pambыьыn, яhяngиn, sementиn, шцшяnиn vя s.-nиn) 
xцsusиyyяtlяrиndяn halи olur. 
Demяlи, яmяk hяm dя xarиcи alяmи dяrk etmяk, baшa dцшmяk 
vasиtяsиnя чevrиlиr. 
Яmяyиn tяrbиyяvи mяnasы. Яmяk яmяlи olaraq adamda bиr sыra 
иnsanи keyfиyyяtlяrиn formalaшmasыna sяbяb olur. Zяhmяt чяkяn шяxs 
юz яmяyиnиn иqtиsadи vя sosиal mяnasыnы, fиzиolojи, psиxolojи vя иdrak 
mяnasыnы anlayыrsa шяxsиyyяtcя kamиllяшиr. 
Normal яmяk fяalиyyяtиndя halalhq, иnsanpяrvяrlиk, mehrиbanlыq, 
ишgцzarlыq, иradяlиlиk vя s. kиmи cяmиyyяtdя rяьbяt doьuran keyfиy-
yяtlяrиn formalaшmasы tяrbиyяyя bяrabяr tutula bиlяr. 
 
3. Яmяk tяrbиyяsиnиn mahиyyяtи, vяzиfяlяrи, 
mяqsяdи vя sиstemи 
 
Яmяk tяrbиyяsиnиn mahиyyяtи. Яmяk tяrbиyяsиnи sяcиyyяlяndиrяn 
bиr sыra яlamяtlяr var. Mяqsяdyюnlцk, planlылыq vя mцtяшяkkиllиk bu 
яlamяtlяrdяndиr. 
Tяrbиyячи яmяk tяrbиyяsиnя baшlamazdan яввяl qarшыsыndakы vяzи-
fяnи konkretlяшdиrиr, onu hяyata keчиrmяyи planlaшdыrыr vя ишя baшlayыr. 

---

359
Яmяk tяrbиyяsиndя qarшыya qoyulan vяzиfяlяr иsя mцxtяlиf ola bиlиr: bиr 
halda яmяyя psиxolojи hazыrlыq; dиgяr halda яmяyя яmяlи cяhяtdяn 
hazыrhq; baшqa bиr halda яmяk mяdяnиyyяtиnя hazыrlыq. 
Demяlи, яmяk tяrbиyяsиnи sяcиyyяlяndиrяn яlamяtlяrdяn bиrи gяnc 
nяslиn psиxolojи cяhяtdяn яmяyя hazыrlanmasы иlя baьlыdыr. 
Яmяlи cяhяtdяn gяnc nяslиn zяhmяtя hazыrlanmasы яmяk tяrbи-
yяsиnиn mahиyyяtиnи aчmaьa иmkan verяn dиgяr яlamяtdиr. 
Яmяk tяrbиyяsиnиn яlamяtlяrиndяn bиrи dя uшaqlara, yenиyetmя vя 
gяnclяrя яmяk mяdяnиyяtи иlя baьlы olan bacarыq vя vяrdишlяrиn aшыlan-
masыdыr. 
Deyиlяnlяrи nяzяrя alaн Милли педагоэика яmяk tяrbиyяsи mяf-
humunun mahиyyяtиnи belя aчыqlaйыр: tяrbиyячиnиn mяqsяdyюnlц, planлы 
vя mцtяшяkkиl rяhbяrlиyи иlя gяnc nяslиn psиxolojи vя яmяlи cяhяtdяn 
zяhmяtя hazыrlanmasы, habelя яmяk mяdяnиyyяtи vяrdишlяrиnиn ona 
aшыlanmasы prosesи яmяk tяrbиyяsиdиr.