Нурмат сабуров, шаҳзод сайдуллаев

Ҳуқуқий муносабатларнинг белгилари:

• 
  ижтимоий субъектлар ўртасидагина юзага келадиган муайян алоқалар;
  
• 
  ҳуқуқ нормалари асосида юзага келади;
  
• 
  иродавий ҳарактерга эга (чунки муносабат юзага келиши учун камида битта томоннинг истаги талаб қилинади);
  
• 
  давлат томонидан қўриқланади ва таъминланади;
  
• 
  муайян предмет ёки ашёга нисбатан юзага келади ва шу асосда субъектлар ўзларига тегишли субъектив ҳуқуқ ва юридик мажбуриятларни амалга оширадилар.
  

Ҳуқуқий муносабатларни қуйидаги мезонлар бўйича таснифлаш мумкин:

1. 
   ҳуқуқ тармоқларига кўра: конституциявий, маъмурий, фуқаролик-ҳуқуқий, жиноят-ҳуқуқий, меҳнатга оид, оилавий ва б.;
   
2. 
   мазмунига кўра: умумий тартибга солувчи, нисбий, қўриқловчи;
   
3. 
   тарафларнинг аниқлик даражасига кўра: мутлоқ, регулятив;
   
4. 
   мажбуриятлар характерига кўра: суст типдаги, фаол типдаги;
   
5. 
   субъектларига кўра: умумий, муайян (конкрет);
   
6. 
   таъсир этиш мақсадига кўра: статик, динамик;
   
7. 
   генетик ва функционал алоқаларга кўра: моддий ва процессуал.
   

79. ҲУҚУҚИЙ МУНОСАБАТЛАРНИНГ ЮЗАГА КЕЛИШ АСОСЛАРИ

Ҳуқуқий муносабатлар юзага келиши учун моддий асослар (томонларнинг хоҳиш-истаги, манфаати) ва юридик асослар (мазкур ижтимоий муносабатни тартибга соладиган тегишли ҳуқуқ нормасининг мавжудлиги; томонларнинг ҳуқуқ ва муомала лаёқатига эга бўлишлиги; юридик фактнинг мавжудлиги) бўлиши лозим.

80. ҲУҚУҚИЙ МУНОСАБАТЛАР ТАРКИБИ: СУБЪЕКТ, ОБЪЕКТ, СУБЪЕКТИВ ҲУҚУҚ ВА ЮРИДИК МАЖБУРИЯТЛАР


Ҳуқуқий муносабатларнинг элементлари: ҳуқуқ объекти, ҳуқуқ субъекти, юридик фактлар (ҳаракат ва ҳодисалар), субъектив ҳуқуқ ва юридик мажбурият.
Ҳуқуқий муносабат объекти – бу ҳуқуқий муносабат субъектлари (иштирокчилари)нинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари қаратилган нарсалар, яъни ҳуқуқий муносабатлар нимага қаратилган бўлса, шу нарсалар унинг объектини ташкил этади.