Нурмахмадов Умид. Дуккакли дон эк зар doc

3.2. Dukakkli don ekinlarining boshqa zararkunandalari 
Don-dukkakli ekinlarga yuqorida bayon etilgan zararkunandalardan boshqa 
quyidagilar ham anchagina zarar yetkazadi: o’rgimchakkana
; 
(
Tetranychus uriicae 
Kosn.
), u soya bilan moshni ayniqsa qattiq zararlaydi dala qora chigirtkasi
 
(
Acheta 
deserta Pall.
); chigirtkalar,
 
xususan qizil
 
chigirtkalar
 
(
Calliptamus italicus L. 
va
 
S. turanicus Tarb.
); no’xat ekinlarini no’xat biti
 
(
Acyrthosiphon onobrychis 
Fonsc.
) zararlaydi; dukkakli ekinlarni, ayniqsa loviya va moshni katta yashil 
g’o’za biti
 
(
Aphis gossypii Mordv.
) so’radi; akasiya biti
 
(
Aphis medicaginis 
Kosh.
) ba’zan esa poliz biti
 
(
Aphis
gossypii GIov.
) ham, barcha dukkakli 
ekinlarni zararlaydi; burchoqni dukkak biti
(Aphis
fabae Scop
) so’rib 
shikastlaydi. Don-dukkakli ekinlarning ildizlarida, ayniqsa loviya va mosh 
maysalarining ildizlarida ildiz biti
 
(
Trifdaphis phaseoli Pass
.) oziqlanadi; no’xat 
va goroxni, qisman boshqa dukkakli ekinlarni ham, mirida va koreida qandalalari
, 
ayniqsa dala qandalasi
 
(
Lygus Pratensis L.
) zararlaydi; no’xat ekinlarini ba’zan 
turon olyonkasi
 
qo’ng’izlari (
Hpicometis turauica Rtt
.) shikastlaydi, bu qo’ng’iz
no’xatning poyalarini, gul va yosh barglarini yeydi, biroq u no’xat ekinlariga 
siyrak tushadi va kam zarar yetkazadi. 
Simqurtlar
 
(
Elateridae
va qora qo’ng’izlar
 
(
Tenebrionidae
) hamma dukkakli 
ekinlarni zararlaydi; ba’zi joylarda lalmi no’xat ekinlariga qizil oyoqli qo’ng’iz (
Meloe 
xanthomelas Sols
.) ham tushadi. Turli dukkakli ekinlarga
 
tuganak uzunburunlari
; 
no’xatga 
Sitona ctiritus Hbst
. nomli va yovvoyi no’xatga 
Sitona
humeralis Steph
. nomli qurtlar xususan katta zarar yetkazadi. Loviya, mosh, 
gorox va no’xatning ekilgan urug’lari hamda o’simtalarini ba’zan maysa pashshasi
 
(
Chortophila flarilega Zett
.) anchagina zararlaydi. Hamma don-dukkakli ekinlarni 
kemiruvchi qurtlar, asosan ko’k qurt (
Agrotis segetum Schiff
.), gamma tunlami
 
(
Agrotis
exclamationis L
.) va karadrina
 
(
Laphygma exigna Hb
.) zararlaydi.
 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

39
 
3.2. Rasm. No’xat biti (
Acyrthosiphon onobrychis Fonsc.
) (Murodov S.A., 1995). 
a - voyaga yetgan qanotli bit, b - qanotsiz bit, v - zararlangan
o’simlik, g - qishlovchi tuxum. 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

40
No’xat, mosh, loviya va ayniqsa gorox ekinlarining dukkaklaridagi donlarni 
kemirib yeyish yo’li bilan ko’sak qurti
 
(
Chloridea obsoleta F
.) juda katta zarar 
yetkazadi. Bu ekinlarning, barg va gullarini ba’zan beda tunlami
 
(
Ch. dipsacea L
.) ham 
anchagina zararlaydi.