Нурланиш пирометрлари

Спектрал нисбатли (рангли) пирометрлар
Рангли ёки спектрал пирометрлар қиздирилган жисмнинг нурланиш спектридаги энергиянинг нисбий тақсимланиши бўйича ҳароратни ўлчашга мўлжалланган. Ҳарорат чўғланган жисмнинг спектрида танланган соҳа, масалан, кўк соҳалардаги равшанликлар нисбатидан аниқланади. Агар чўғланган жисмнинг нурланиш спектрида λ₁ ва λ₂ тўлқин узунлигидаги иккита монохроматик нурланиш (қизил ва кўк соҳада) танланса, ҳарорат ўзгариши билан бу нурланишлар равшанликларининг нисбати ҳам ўзгаради. Қора бўлмаган жисм учун равшанликлар нисбати қуйидагича ифодаланади:
_{ } (2.85)
бу ерда, ε_λ1 ва ε_λ2 — λ₁ ва λ₂ тўлқин узунликларининг нурланиш қобилияти коэффициенти; R_қ — қора жисм учун λ₁ ва λ₂ тўлқин узунликлари равшанлиги нисбати.

2.26 – расм. Фотоэлементли рангли пирометрнинг принципиал схемаси.

Фотоэлементли рангли пирометрнинг принципиал схемаси 2.26- расмда кўрсатилган. Ўлчанаётган жисмдан чиққан нурланиш объектив 1 орқали ўтиб, фотоэлемент 3 га тушади. Фотоэлемент олдида қизил ва кўк фильтрли айланувчи дисксимон обтюратор 2 ўрнатилган. Фотоэлемент гоҳ қизил, гоҳ кўк ранглар билан ёритилади ва шунга кўра тегишли импульслар чиқаради. Бу импульслар электрон кучайтиргич 4 билан кучайтирилиб, логарифмловчи қурилма 5 орқали ўзгармас токка айлантирилади. Бу ток қайд қилинади. Пирометрнинг ўлчаш чегараси 1400°С дан 2800°С гача. Асосий хатолик ўлчаш юқориги чегарасининг ±1% ини ташкил этади.

Ҳозирги вақтда ПИТ-1 деб аталадиган пирометрлар кенг ёйилмоқда. Улар спектрал нисбатли пирометрдан иборат бўлиб, хотирасида сақланадиган ахборот асосида ҳисобланадиган тузатишни автоматик киритилади. Пирометр 800...2000°С ўлчаш диапазонига мўлжалланган. Ҳақиқий ҳароратни ўлчаш хатолиги ± 1 % дан ошмайди.