Nukus davlat pedagogika instituti "kelishilgan"

Imlo qoidalari. Kirillcha o‗zbek yozuvining imlo qoidalari. Lotincha o‗zbek 
yozuvining imlo qoidalari. 
Hozirgi o‗zbek adabiy tili yozuv tizimlari haqida tarixiy-xronologik 
ma‘lumot. 
Orfoepiya. Orfoepiya haqida ma‘lumot. Unli tovushlar orfoepiyasi. Undosh 
tovushlar orfoepiyasi. So‗z qismlari talaffuzi. Boshqa tillardan o‗zlashtirilgan 
ayrim so‗zlar orfoepiyasi. 
Orfoepiyaning adabiy til faoliyatida tutgan o‗rni, uning fonetika, grafika va 
orfografiya bilan aloqasi. 

---

80 
Leksikologiya. Leksikologiyaning ob‘ekti, predmeti va vazifalari. Lug‗at 
tarkibi, uning taraqqiyoti va lug‗at tarkibining rivojida lisoniy (lingvistik) va 
nolisoniy(ekstralingvistik) omillarning ishtiroki. 
Leksikologiyaning turlari: umumiy va xususiy leksikolgiya. Diaxron (tarixiy) 
va sinxron (hozirgi yoki tasviriy) leksikologiya. Leksikologiyaning semasiologiya, 
onomasiologiya, etimologiya, frazeologiya, so‗z yasalishi kabi hodisalar bilan 
aloqasi.  
So‗z va uning asosiy mohiyati. Leksik mazmunli va grammatik mazmunli 
so‗zlar. Leksema til birligi sifatida. Leksemaning ifoda hamda mazmun plani. 
Leksemaning semantik tarkibi. Leksik ma‘no va qo‗shimcha ottenkalar. 
Emotsional-ekspressiv bo‗yoqdorlik, uslubiy baho haqida ma‘lumot. Leksik 
ma‘noning semantik tarkibi. Leksik ma‘no tarkibga ajraladigan til birligi sifatida. 
Leksik ma‘no va semantik qism (sema). Komponent tahlil haqida ma‘lumot. 
Ideografik sema. Umumiy (integral, mushtarak), differentsial (farqlovchi) semalar. 
Tildagi barcha leksik birliklarni tematik, leksik-semantik guruhlarga ajratishda 
integral semaning ahamiyati.
Konnotativ semalar. Termin nominativ birlik sifatida va uning mazmun 
plani.
Leksik ma‘no va leksik qo‗llash. Leksemaning uzual hamda okkazional 
ma‘nolari haqida ma‘lumot. Okkazional ma‘nolarning yuzaga kelishi. 
Bir ma‘nolilik (monosemiya) va ko‗p ma‘nolilik (polisemiya). Leksik ma‘no 
taraqqiyotiga olib keluvchi nolisoniy va lisoniy omillar. Leksik ma‘no 
taraqqiyotiga olib keluvchi metafora, funktsiyadoshlik, metonimiya, sinekdoxa 
usullari haqida ma‘lumot. Yangi leksik ma‘noning evfemizm natijasida hosil 
bo‗lishi. Leksik ma‘no taraqqiyotiga olib keluvchi lisoniy omillar sifatida: ellipsis 
hamda kalkalash usullari haqida ma‘lumot.
Leksik ma‘no taraqqiyoti natijalari. Leksema tarkibidagi leksik ma‘nolarning 
hajmiy va miqdoriy o‗zgarishlari. Leksik ma‘no hajmining kengayishi va torayishi. 
Leksema tarkibidagi leksik ma‘nolarning miqdoriy o‗zgarishlariga olib keluvchi 
hodisalar. Leksik ma‘noning turlari. Hozirgi va avvalgi leksik ma‘no. Bosh va 
hosila; to‗g‗ri va ko‗chma; nominativ (nomlovchi) va figural (majoziy) ma‘nolar 
haqida ma‘lumot. Etimologik ma‘no. Ma‘no etimoni va shakl etimoni. Ilmiy 
etimologiya, soxta etimologiya va xalq etimologiyasi o‗rtasidagi farqlar.