Nukus davlat pedagogika instituti "kelishilgan"

Grammatika. Grammatika tilshunoslikning bir qismi ekanligi. Grammatika 
tilning grammatik qurilishiga xos bo‗lgan qonun-qoidalarini o‗rganuvchi soha 
ekanligi: a) tilning grammatik qurilishi va tovush tomonining o‗zaro munosabati; 
b) tilning grammatik qurilishi va sostavi.
Grammatik ma‘no, grammatik shakl, grammatik kategoriya haqida ma‘lumot. 
Leksik ma‘no va grammatik ma‘no. Grammatik ma‘noning turlari: 1) umumiy 
kategorial ma‘no; 2) so‗zning leksik ma‘nosiga qo‗shimcha tarzdagi maxsus 
shakllar orqali ifodalanadigan ma‘no. Grammatik kategoriyalar.
Grammatika morfologiya va sintaksisni o‗z ichiga oladi. So‗z va uning 
shakllari. Sintaktik shakl, analitik shakl, juft va takroriy shakl. 
Morfologiya. Morfologiyaning so‗z haqidagi grammatik ta‘limot ekanligi. 
Morfologiya va leksikologiya. Morfologiya va sintaksis. So‗zning morfologik 
strukturasi. So‗zning morfologik strukturasi shakl yasalishida asos bo‗lgan 
komponent bilan shakl yasovchi komponentdan (affiks yoki yordamchi so‗zdan) 
iborat bo‗lishi. Shakl yasalishi asosining tub so‗z, sodda yasama so‗z, qo‗shma 
so‗z shakllarida bo‗lishi. So‗z shaklining asosi so‗z birikmasiga teng kelishi. 
So‗zning leksik-grammatik kategoriyalari. So‗zlarni turkumlarga ajratish 
prinsiplari. 

---

83 
Ot so„z turkumi.Otlarning ma‘noga ko‗ra turlari. Otning grammatik 
kategoriyalari: son kategoriyasi, egalik kategoriyasi, kelishik kategoriyasi.
Sifat so„z turkumi. Sifatlarning semantik turlari, gapdagi vazifasi. 
Sifatlarning otlashishi va ravish vazifasida kelishi. Sifat darajalari. Sifatlarning 
tuzilishiga ko‗ra turlari. 
Son so„z turkumi. Sonning morfologik xususiyatlari. Sonning ma‘no turlari. 
Sonning hisob (numerativ) so‗zlari bilan qo‗llanishi. Sonning sintaktik 
xususiyatlari. Sonning tuzilishiga ko‗ra turlari. Çonlarning otlashuvi.