Нукус 2015 Қорақалпоғистон республикаси халқ таълими вазирлиги к. Убайдуллаев номидаги Республика педагог

__
Таълим муассасаларида суициднинг психопрофилактик чора-тадбирларини ташкил этиш
26
ажралиб туради.
Пассив суицидиал ўйлар (ҳаёллар), ўлим мавзусига доир фантази-
ялар, лекин ўз жонидан ажралиш мавзусида эмас (ухлаб қолиш ва 
уйғонмаслик», агар менга нимадир содир бўлса, мен ўламан»).Ўзини 
ўлдириш ҳақидаги ўйлар; ўз жонига қасд қилиш усулларини ўйлаб 
топиш, у танлаган вақт ва қурол – ўз ҳаётидан ажралишга бўлган энг 
қулай шакл деб ҳисоблашлар.
Суицидиал аҳд: шижоатли компонентга ўй-фикрлар қўшилиб кетади 
ва инсонни шу ишни бажаришга ундайди.
Ўз жонига қасд қилиш ҳақидаги ўй-фикрлар ва уни амалга оширишга 
бўлган уринишлар даври суицид олди (пресуицид) даври деб номла-
нади, унинг узоқ вақт давом этадиган дақиқалар билан ҳисоблана-
диган (ўткир пресуицид), ёки ойлар давомида қайтарилишига қараб 
(хроник песуицид) деб ажралади. Ўткир суицид олди ҳолатларда ҳеч 
қандай босқичларсиз бир лаҳзада ўз жонига қасд қилиш ҳаракатлари 
ва майллари тезда кузатилади.
 
▘
Ўз жонига қасд қилишнинг ташқи очиқ белгиларига қуйидагилар 
киради.
 
▘
Ўз жонига қасд қилишга уринишлар охири ўлим билан тугаллан-
майдиган лекин ўз ҳаётидан маҳрум бўлиш мақсадидаги ҳатти 
– ҳаракатлар.
 
▘
Ўз жонига қасд қилиш ҳаракати – бу вазиятда яшашнинг имкони 
бўлмаган тасаввурлар ўз жонига қасд қилишнинг охири – инсонни 
ҳалокатга олиб борувчи ҳаракат билан тугалланади.
Адабиётларда учрайдиган суицидал ҳаракатнинг 3 турини кўриб 
чиқамиз:
 
▘
Намойишкорана (демонстратив)
 
▘
Аффектли
 
▘
Ҳақиқий
Ҳақиқий ва демонстратив ҳаракатларга муносабатда бўлмаслик мум-
кин эмас. Ўзини ўлдиришга хавфи кам деб баҳолаш оддий ҳолатлар 
фавқулодда самарали бўлиши мумкин.

---