Ноябрь 2020 10-қисм

Калит сўзлар: 
таълим, тарбия, педагогик фаолият, илм-фан ютуқлари, тараққиёт, ри-
вожланиш динамикаси, педагогик жараён.
Индивидуал маънавиятни шакллантириш ва ривожлантириш масаласи таълим-тарбия-
нинг олдида турган ҳозирги даврдаги бош вазифа бўлиб қолмоқдаки, бу вазифани бажа-
риш турли даражаларда таълим ва тарбиявий фаолиятни амалга оширувчиларни зиммаси-
га катта масъулият юклаши билан бирга, улардан алоҳида фидойилик ҳам талаб қилади. 
Бу борада Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев таъкидлаганидек: “...
биз Ўзбекистонни ривожланган мамлакатга айлантиришни мақсад қилиб қўйган эканмиз, 
бунга фақат жадал ислоҳотлар, илм-маърифат ва инновация билан эриша оламиз.
Бунинг учун, авваламбор, ташаббускор ислоҳотчи бўлиб майдонга чиқадиган, стратегик 
фикр юритадиган, билимли ва малакали янги авлод кадрларини тарбиялашимиз зарур. 
Шунинг учун ҳам боғчадан бошлаб олий ўқув юртигача – таълимнинг барча бўғинларини 
ислоҳ қилишни бошладик.
...Шарқ донишмандлари айтганидек, “Энг катта бойлик – бу ақл-заковат ва илм, энг 
катта мерос – бу яхши тарбия, энг катта қашшоқлик – бу билимсизликдир!”
Шу сабабли ҳаммамиз учун замонавий билимларни ўзлаштириш, чинакам маърифат ва 
юксак маданият эгаси бўлиш узлуксиз ҳаётий эҳтиёжга айланиши керак” [1].
 
Дарҳақиқат, 
Ўзбекистонда сўнгги йилларда илм-фан ва таълим соҳасига бўлган муносабат позитив 
томонга ўзгариб, бу борада амалга оширилаётган ислоҳотлар кўлами кенгайиши билан 
бирга, кўрилаётган чора-тадбирлар натижасида илм-фан ва таълимда кўплаб ўзгаришлар 
содир бўлди. 
Таъкидлаш лозимки, инсонларда қайси сифат ва фазилатларни шакллантириш 
муҳимлигини, жамиятда турли шакл ва кўринишларда ифодаланган ижтимоий-маданий му-
аммо белгилаб беради. Аниқроғи, юзага келган муаммони сабаби ва унга таъсир кўрсатган 
омилларнинг мазмунини аниқланиши натижасида, бу ҳолат бошқа такрорланмаслигини 
таъминлаш учун жамият ижтимоий буюртмачи сифатида таълим-тарбия институтига бир 
қатор вазифаларни бажаришини белгилаб беради. Бу вазифалар мураккаб тузилишга эга 
бўлиб, уни тизимли тарзда олиб борилгандагина қуйидагиларни шакллантириш имкония-
тига эришиш мумкин:
- ахборот технологияларидан восита сифатида фойдаланашни ўзлаштиришга; 
- функционал саводли бўлиб, мақсадни танлаш ва унга эришиш йўлларини 
ўзлаштиришга;
- касб танлаш, касбий муҳитга мослашишни ўзлаштириш кабиларга [2].
Замонавий-илмий аҳамиятини эса ижтимоий муносабатларда, жумладан “акметехно-
логия”, “инновациявий тараққиёт”, “интеллектлашув”, “интеллектуал таъминот”, “интел-
лектуал ресурс”, “инновациявий фаолият”, “хизмат кўрсатишда мижозцентрлаштирилган 
ёндашув”, “таҳлилий фаолият”, “технологиялашув” каби тушунчаларни шиддат билан 
қўлланилишида намоён бўлади. Буни билимлар тизими такомиллашиб, инсон ва унинг 
ҳаёт тарзига оид бўлган стереотипларни ўзгариб борилаётганлиги билан изоҳлаш мумкин. 
Таълим-тарбия тараққиётни таъминловчи муҳим омил ҳисобланиши билан бирга, жа-
мият ҳаётини таъминлаш ва ислоҳотларни амалга оширишда даражаларда (соҳавийлиги, 

---

56