Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
MATEMATIKA FANI SINFDAN TASHQARI ISH TA’LIM SHAKLI SIFATIDA.
Xolmatova Umida G‘ulomovna 
Namangan viloyati Namangan shahar 
71-umumiy o‘rta ta’lim maktabining 
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Annotatsiya
. har bir o‘qituvchi uchun kognitiv faoliyat motivatsiyasini qanday oshirish, 
ularning intizomiga qiziqish uyg‘otish, o‘quvchilarining ta’lim maydonini qanday oshirish 
masalalari doimo dolzarb bo‘lib kelgan. o‘qituvchining o‘zi o‘qitadigan fan bo‘yicha darsdan 
tashqari ishi maktabdagi o‘quv va tarbiyaviy ishlarning ajralmas qismidir. Bunday faoliyat 
o‘quvchilarning fikrlash, bilish va tadqiqot ishlarini rag‘batlantirishga imkon beradi, bilimlarni 
chuqurlashtirishga hissa qo‘shadi, ularning qiziqish doirasini kengaytiradi va o‘quvchilarni o‘z 
mavzusiga jalb qilishda katta tarbiyaviy rol o‘ynaydi.
Kalit so‘zlar
: faoliyat,qiziqish, harakat, kompetensiya, qobiliyat, e’tibor
sinfdan tashqari ishlar maktabdagi o‘quv va tarbiya ishlarining ajralmas qismi, o‘quvchilarning 
bo‘sh vaqtlarini tashkil etish shakllaridan biridir. Bu o‘quvchilarni har tomonlama rivojlantirish 
va ularni hayotga tayyorlash uchun keng imkoniyatlar yaratadi. sinfdan tashqari ish turli xil 
faoliyat turlarini o‘z ichiga oladi va insonni o‘qitish va tarbiyalashda quyidagi imkoniyatlarga 
ega:
• sinfdan tashqari turli xil ishlar bolaning individual qobiliyatlarini har tomonlama ochib 
berishga yordam beradi;
• sinfdan tashqari ishlarning har xil turlarida qatnashish bolaning shaxsiy tajribasini 
boyitadi, uning inson faoliyatining xilma-xilligi haqidagi bilimlari, bola zarur amaliy ko'nikma 
va ko'nikmalarni egallaydi;
• sinfdan tashqari turli xil ishlar bolalarning har xil faoliyat turlariga qiziqishini, jamiyat 
tomonidan tasdiqlangan ishlab chiqarish faoliyatida faol ishtirok etish istagini rivojlantirishga 
yordam beradi;
• sinfdan tashqari ishlarning turli shakllarida bolalar nafaqat individual xususiyatlarini 
namoyon etishadi, balki jamoada yashashni, ya'ni bir-biri bilan hamkorlik qilishni, o'rtoqlariga 
g'amxo'rlik qilishni, o'zlarini boshqa odamning o'rniga qo'yishni va boshqalarni o'rganadilar;
• matematikadan tashqari ish hamma uchun ixtiyoriy, ammo o'quv soatlaridan keyin 
o'qituvchi bilan o'quvchilarning tizimli darslarini o'tkazish maqsadga muvofiqdir. Bunga 
quyidagilar kirishi mumkin:
a) dastur materialini o‘rganishda boshqalardan orqada qolayotgan o‘quvchilar bilan ishlash, 
ya’ni, qo‘shimcha darslar;
b) boshqalar bilan taqqoslaganda matematikani o‘rganishga qiziqish va qobiliyatini oshirgan 
o‘quvchilar bilan ishlash.
sinfda olib boriladigan o‘quv va tarbiya ishlari bilan sinfdan tashqari ishlar o‘rtasida 
chambarchas bog‘liqlik mavjud. o‘quv faoliyati, o‘quvchilarning fanga bo‘lgan qiziqishini 
rivojlantirish, o‘quvdan tashqari ishlarning tarqalishiga hissa qo‘shadi va aksincha, o‘quvchilarga 
bilimlarni amalda qo‘llashga imkon beradigan, bu bilimlarni kengaytirish va chuqurlashtirish, 
o‘quvchilarning yutuqlarini va ularning bilim olishga bo‘lgan qiziqishini oshiradi. shu bilan 
birga, sinfdan tashqari ishlar o‘quv ishini takrorlamasligi kerak.
matematika fanidan sinfdan tashqari ishlarning asosiy maqsadlari:
1. o‘quvchilarning matematikaga bo‘lgan qiziqishini uyg‘otish va rivojlantirish va uning 
qo‘llanilishi.
2. o‘quvchilarning dasturiy material bo‘yicha bilimlarini kengaytirish va chuqurlashtirish.
3. o‘quvchilarning matematik qobiliyatlarini maqbul rivojlantirish va o‘quvchilarga aniq 
tadqiqot qobiliyatlarini singdirish.
4. matematik fikrlashning yuksak madaniyatini tarbiyalash.
5. o‘quvchilarning o‘quv va ilmiy-ommabop adabiyotlar bilan mustaqil va ijodiy ishlash 
qobiliyatini rivojlantirish.
6. matematikaning texnika, ishlab chiqarish, kundalik hayotdagi amaliy ahamiyati haqidagi 
o‘quvchilarning fikrlarini kengaytirish va chuqurlashtirish; matematikaning madaniy va tarixiy 

---

50