Ноябрь 2020 10-қисм

kеsimlik so‘zlari
dеb ataladi. ular ot 
(shart)
, 
sifat 
(kеrak, zarur, lozim, darkor, mumkin, muhim)
turkumlariga tеgishli bo‘lishi mumkin: 
Bu 
ishni bajarish kеrak (lozim, zarur…). 
3. qaratqich aniqlovchi:
biror narsa tеgishli, qarashli bo‘lgan shaxs yoki prеdmеtni bildiradi va 
kimning?, nimaning?, 
qayеrning?
so‘roqlariga javob bo‘ladi. qaratqich-aniqlovchi tomonidan aniqlangan bo‘lak 
qa-
ralmish
dеb yuritiladi. qaratqich va qaralmish 
moslashuv
orqali birikib, shaxs va sonda albatta 
moslashgan bo‘ladi: 
Odamning (3-shaxs) qo‘l
i
 (3-shaxs) gul.
qaratqich-aniqlovchi, odatda, quy-
idagicha ifodalanadi: qaratqich kеlishigidagi ot, olmosh bilan: 
Gulnor yigitning
 so‘zlarini diqqat 
bilan tingladi. 
qaratqich kеlishigidagi otlashgan so‘zlar bilan: 
O‘nning yarmi - bеsh. 
Ibora bilan: 
Og‘zi bo‘shning ichida gap yotmas.
qaratqich-aniqlovchi 
-ning
qo‘shimchasisiz (belgisiz) ham 
qo‘llanadi: 
Bolalar
 xonasi ozoda edi. 

---

55
Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
Ushbu mavzularni o‘qitish metodikasi: 
yuqoridagi mavzular o‘quvchilarda anglashmovchilik 
tug‘diradi. Oq’uvchilar bu mavzularni o‘zlashtirishlari uchun bu mavzular ustida mashq 
qilishlari lozim. Pedagoglarga qo‘yiladigan talab shu mavzudagi DTM tomonidan chiqarilgan 
testlarni o‘quvchilar bilan chuqur tahlil qilgan holda bajarish. Bu mavzularga doir maxsus testla 
va mashqlar tuzib berib maktabda darslar jarayonida o‘quvchilarning bilimlarini nazorat qilib 
boorish usuli ham ancha qulay hisoblanadi. Yana bir jihat borki o‘quvchilarga muayyan bir 
asarni olib shu asar ustida ishlab shu mavzularga dori gaplar va so‘zlarni topishlarini talab qilish 
orqali o‘quvchilarni bilimlarini oishirish mumkun.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Ona tili o‘qitish metodikasi. NamDu 2007 ma’ruzalar matni
2. O‘zbek tilidan Ma’ruzalar majmuasi. Hamroyev M. A. 2005
3. N. Erkaboyeva Ona tilidan ma’ruzalar to‘plami
4. DTM 1996-2019 Oliy o‘quv yurtlariga kirish testlari to‘plami
5. O‘zbek tilining imlo lug‘ati. (Eski nshr)

---

56