Notiqlik turlari va nutq madaniyati. Reja

IV. IJTIMOIY-MAISHIY NOTIQLIK
Kundalik turmush bilan bog‘liq bo‘lgan juda ko‘p yig‘in va marosimlar borki, ularda notiqlik sarfatining o‘ziga xos ko‘rinishlari namoyon bo‘ladi.
1. Madhiya yoki yubiley-maqtov nutqlari. Bu nutqning bir ko‘rinishi
muayyan shaxslar xizmatini tavsiflashga bag‘ishlansa, boshqa biri
obyekt madhiyasiga bag‘ishlanadi.
Birinchi ko‘rinishdagi madhiyalar jumlasiga tarixiy siymolar (Navoiy, Jomiy, Shekspir, Nyuton) davlat arboblari haqidagi ta’riflar kirsa, ikkinchisiga Samarqand shahrining 2500 yillik yubileyi, yuzlab obyektlar bilan bog‘liq nutqlar kiradi.
2. Ta’ziya va motam nutqi ham jahonning ko‘pchilik xalqlariga
mansub bo‘lgan nutq ko‘rinishlaridan biridir.
O‘rta Osiyo xalqlari orasida ta’ziya nutqlarning saj’ (qofiyali nasr) va she’riy shakllari mavjud. Ular o‘zining yozilishi, ta’ziya bildiruvchi shaxslarning fazilatlarini yorqin ocha olishi kabi xususiyatlari tufayli shu qadar go‘zal va dilkashki, hozirgi kunda ham o‘rnak olsa arziydi. Ana shunday ta’ziyalarning namunasi sifatida Alisher Navoiyning o‘z ustozi Abdurahmon Jomiy vafotiga bag‘ishlagan marsiyasini ko‘rsatish mumkin.
Ta’ziya nutqlarining juda ta’sirchan, mazmunan teran namunalarini O‘rta Osiyo xalqlarining madaniy xazinasidan ko‘plab keltirish mumkin.
3.Tabrik nutqi ham qadimdan mavjud bo‘lgan an’anaviy nutq ko‘rinishlaridan biri.
Tabrik nutqlari 2 xil bo‘ladi:

• 
  rasmiy-diplomatik nutq.
  
• 
  kundalik-maishiy nutq.
  

Rasmiy-diplomatik nutq, odatda, davlat ahamiyatiga ega bo‘lgan anjumanlarda davlat rahbarlari, yirik siyosiy arboblar tomonidan so‘zlanadigan nutq bo‘lib, mazmun jihatdan tabrik bilan birga xalqaro ahvolga, turli mamlakat va davlatlarning o‘zaro munosabatlariga doir masalalarni yoritishga bag‘ishlangan bo‘ladi.
Kundalik-maishiy nutqlar jumlasiga ziyofatlardagi tabrik nutqlari, to‘y-hashamlardagi muborakbodlar kabi nutqlar kiradi.